Η οφειλή των δακρύων και η Ανάσταση

ΧΡΙΣΤΟΣ  ΑΝΕΣΤΗ

Η οφειλή των δακρύων και η Ανάσταση 

 

 

Από το βιβλίο της Μαρίας Μουρζά "Εν μέσω κρίσης"
Εκδόσεις "Άθως"

Πηγή μας:

http://yiorgosthalassis.blogspot.com/2019/04/blog-post_965.html

Γιατί ο Ιούδας πρόδωσε τον Χριστό;

«ΕΤΑΙΡΕ, ΕΦ’ Ω ΠΑΡΕΙ;» (ΜΤ 26,50)

Γιατί ο Ιούδας πρόδωσε τον Χριστό;

π. Μαξίμου

Ι. Μ. Παραμυθίας Ρόδου

1. Είναι απορίας άξιο, πώς ο Ιούδας πρόδωσε το Δάσκαλό του, ενώ Τον έβλεπε να κάνει τόσα μεγάλα θαύματα;

Ο Ιούδας αρχικά πρέπει να ήταν καλός. Όπως και οι άλλοι μαθητές του Χριστού, εγκατέλειψε κι αυτός για τον Μεσσία και συγγενείς και δουλειά. Σίγουρα θα υπέμεινε ταλαιπωρίες κατά τις πεζοπορίες των τριών χρόνων της δημόσιας δράσης του Χριστού. Ο Χριστός έστελνε κατά τις περιοδείες Του σε χωριά και πόλεις μαθητές Του για να προετοιμάσουν τους ανθρώπους. Οι μαθητές τότε, μαζί και ο Ιούδας, κήρυτταν για τον Μεσσία που ήλθε, κι επιβεβαίωναν τα λόγια τους με θαύματα (Ματθ. 10,1-8). Ο Ιούδας τιμήθηκε ιδιαίτερα από το Χριστό με το να κρατάει το κοινό ταμείο. Απ’ αυτό ψώνιζε και έδινε χρήματα για φιλανθρωπία σε πτωχούς (Ιωάν. 13,29). Όταν ο Χριστός ξεκίνησε από τη Γαλιλαία προς την Ιουδαία για να θυσιασθεί, Τον ακολούθησε και ο Ιούδας ακούγοντας τα λόγια του συμμαθητή του Θωμά: «Ας πάμε κι εμείς να πεθάνουμε μαζί Του» (Ιωάν. 11,16).

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει πως ο Ιούδας είχε ήδη το πάθος της φιλαργυρίας (12,6). Φαίνεται πως υπέπεσε στο πάθος αυτό και οδηγήθηκε στην απιστία προς το Χριστό. Η φιλαργυρία άνοιξε την ψυχή του στο σατανά, έδωσε δικαιώματα στον πονηρό.

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς (22,3) γράφει ότι, πριν συνεννοηθεί ο Ιούδας με τους αρχιερείς για την παράδοση, ο σατανάς εισήλθε μέσα του. Αυτό το επιβεβαιώνει και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης (13,2) λέγοντας ότι ο σατανάς έβαλε στην καρδιά του Ιούδα την προδοσία. Ο ίδιος Ευαγγελιστής αναφέρει στο τέλος του Μυστικού Δείπνου ότι εισήλθε πάλι ο σατανάς στον Ιούδα (13,27). Ας το δούμε: Στη Βηθανία άλειψε τα πόδια του Χριστού μία γυναίκα με πολύτιμο μύρο. Ο Ιούδας με κάποιους μαθητές διαμαρτυρήθηκαν αγανακτισμένοι (Ματθ. 26,8 και Ιωάν. 12,4-6). Η διαμαρτυρία είναι δείγμα αμφισβήτησης του αλάθητου του Χριστού: πώς επέτρεψε αυτή την απώλεια; Όταν ο Χριστός επενέβη και ζήτησε να μην πικραίνουν τη γυναίκα για την εκδήλωση της αγάπης της, επειδή ετοίμασε το σώμα Του για τον ενταφιασμό, οι άλλοι σιώπησαν ταπεινά, ο Ιούδας όμως, ενοχλημένος και επηρεασμένος από το σατανά, πήγε για την προδοσία. Ο εγωισμός τον τύφλωσε. Σίγουρα ο Ιούδας δεν πίστευε στη θεότητα του Χριστού. Ένας Θεός αξίζει κάθε τιμής και θυσίας και δεν προδίδεται. Ήθελε να κάνει το δάσκαλο στο Χριστό. Μάλιστα έκρυψε τη φιλαργυρία του στο δήθεν ενδιαφέρον του για τους φτωχούς. Οι αμαρτωλοί συνήθως προσπαθούν να καλύπτουν τις αμαρτίες τους και να τις δικαιολογούν.

Με τη μεσολάβηση του Ιούδα οι αρχιερείς χάρηκαν (Μάρκ. 14,11 και Λουκά 22,5), γιατί θα μπορούσαν να συλλάβουν το Χριστό μακριά από τον όχλο και σε ώρα νυκτερινή, που όλοι κοιμούνται. Ο Ιούδας μάλιστα φανερά τους βεβαίωσε και τους έδωσε την υπόσχεση, ότι θα παραδώσει το Χριστό χωρίς την παρουσία του όχλου (Λουκά 22,6).

Η αιτία της προδοσίας δεν ήταν τόσο η φιλαργυρία, όσο ο εγωισμός του. Αν ήταν αποκλειστικά φιλάργυρος, θα έφευγε πιο νωρίς από το φτωχό δάσκαλο Χριστό. Αν και στο παρελθόν έκλεβε χρήματα, δεν εγκατέλειψε, όμως, το Χριστό. Τώρα τον εγκαταλείπει, γιατί θίχθηκε ο εγωισμός του. Αν δεν είχε μεγάλο εγωισμό, θα συνέχιζε να κλέβει και δεν θα πρόδιδε το δάσκαλό του. Βέβαια είχε και φιλαργυρία, γιατί πήρε και χρήματα για να προδώσει το Χριστό.

Ίσως ο Ιούδας, όταν έχασε την πίστη του στη θεία προέλευση του Χριστού, άρχισε να εξηγεί τα θαύματα του Χριστού, όπως οι Φαρισαίοι, ως δαιμονικές ενέργειες. Ο εγωισμός σκοτίζει τον άνθρωπο, ώστε να μη διακρίνει το σωστό.

Ο Ιούδας τυφλώθηκε από τη φιλαργυρία, τον εγωισμό και το διάβολο και δεν έβλεπε τι πήγαινε να κάνει.

2. Η προδοσία του Ιούδα ήταν αναπόφευκτη και έπρεπε να γίνει;

Το ότι ένας μαθητής θα γινόταν προδότης, ο Θεός το προγνώριζε. Άλλωστε το προφήτευσε και ο Δαβίδ στην Π.Δ. (Ψαλ. 40,10). Ο Χριστός το προφήτευσε πολλές φορές. Ο Χριστός το προγνώριζε, αλλά δεν το προκαθόρισε. Το προφήτευσε, επειδή θα γινόταν. Ο Θεός είδε την προδοσία και την προείπε. Δεν φταίει η πρόγνωση του Θεού, αλλά η ελευθερία του Ιούδα.

Όταν, μετά τον πολλαπλασιασμό των πέντε άρτων και των δύο ιχθύων, πολύ πριν από το πάθος, μιλούσε ο Χριστός για την Θεία Κοινωνία, το σώμα και το αίμα Του, μερικοί μαθητές Του είπαν: «σκληρός είναι ο λόγος αυτός» και έφυγαν από κοντά Του. Ο Χριστός τότε είπε στους δώδεκα: «Μήπως θέλετε και σεις να φύγετε;». Ο Πέτρος απάντησε: «Πού να πάμε, εσύ μας μιλάς για την αιώνια ζωή και πιστεύσαμε και διαπιστώσαμε ότι εσύ είσαι ο Χριστός, ο υιός του Θεού του ζωντανού». Αποκρίθηκε ο Χριστός: «Εγώ δε σας διάλεξα εσάς τους δώδεκα; Κι όμως ένας από σας είναι διάβολος (κατήγορός μου)». Εδώ εννοούσε τον Ιούδα (Ιωάν. 6,60-71). Εδώ ο Χριστός λέει το παράδοξο: «αν και σας διάλεξα εγώ, ανάμεσά σας υπάρχει και προδότης».

Η θυσία του Χριστού στο σταυρό ήταν πιο επώδυνη, αφού προδόθηκε από έναν μαθητή Του. Αυτή η προδοσία μάς διδάσκει πως κινδυνεύουν όλοι όσοι βρίσκονται κοντά στο Χριστό. Ο Ιούδας αποτελεί πρότυπο πολλών μελλοντικών προδοτών. Αν ο μαθητής του Χριστού που έβλεπε τα μεγάλα θαύματα του Χριστού τον πρόδωσε, πόσο κινδυνεύουν οι μεταγενέστεροι που δε βλέπουν άμεσα το Χριστό και τα θαύματά Του;

Ο Χριστός θα συλλαμβανόταν και θα θυσιαζόταν και χωρίς τη μεσολάβηση του Ιούδα. Δεν είναι δυνατόν ο πανάγαθος Θεός να χρησιμοποιεί έναν άνθρωπο για το σχέδιό Του οδηγώντας τον στην αιώνια απώλεια. Αν έκανε θεάρεστο έργο ο Ιούδας, δε θα τον άφηνε ο Θεός να αυτοκτονήσει. Ο Ιούδας δείχνει τη μεγάλη διαφθορά των ανθρώπων και την ανάγκη της θείας θυσίας.

3. Γιατί ο Χριστός άφησε το μαθητή Του τον Ιούδα να τον προδώσει;

Ο Χριστός πολλές φορές προσπάθησε να τον αποτρέψει από την προδοσία. Αρκετό χρόνο πριν από το πάθος Του ο Χριστός επανειλημμένα (Ματθ. 12,40. 16,21-28. 17,12. 17,22-23. 20,17-19) προετοίμαζε τους μαθητές Του για το πάθος Του. Τους έλεγε πως θα πάθει πολλά, θα αποδοκιμασθεί από τους θρησκευτικούς άρχοντες, θα θανατωθεί και την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί.

Σε μία προαναγγελία του Πάθους Του (Ματθ. 16,21-28), ο Πέτρος αντέδρασε και ζήτησε να μη συμβεί το πάθος. Ο Χριστός είπε στον Πέτρο: «Ύπαγε πίσω μου σατανά …δεν ακολουθείς το θέλημα του Θεού, αλλά σκέφτεσαι ανθρώπινα». Στη συνέχεια ζήτησε από τους μαθητές Του αυταπάρνηση και είπε: «τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος, εάν τον κόσμο όλο κερδίσει, αλλά χάσει την ψυχή του». Αυτά τα λόγια ήταν και μία σκληρή προειδοποίηση στον Ιούδα για το χάσιμο της ψυχής Του για 30 αργύρια.

Στο Μυστικό Δείπνο μετά το πλύσιμο των ποδιών των μαθητών Του ο Χριστός είπε: «εσείς είστε καθαροί, αλλ’ όχι όλοι» (Ιωάν. 13,10-11). Γνώριζε αυτόν, που θα Τον παραδώσει. Στη συνέχεια, ενώ διδάσκει την ταπείνωση (γι’ αυτό έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του), προειδοποιεί πάλι τον Ιούδα λέγοντας την προφητεία του Δαβίδ (Ψαλ. 40,10): «Εκείνος που τρώει μαζί μου ψωμί σήκωσε και με χτύπησε με τη φτέρνα του». Στην υποκριτική αταραξία του Ιούδα ο Χριστός ταράχθηκε για την απώλεια της ψυχής του και είπε καθαρά ότι κάποιος θα τον προδώσει (Ιωάν. 13,21). Ο Ιούδας πάλι έκανε τον ανήξερο. Ο Χριστός τον φανερώνει έμμεσα λέγοντας: «εκείνος που βούτηξε μαζί μου στην πιατέλα το ψωμί, αυτός θα με παραδώσει» (Ματθ. 26,23). Κι ενώ ο Ιούδας συνέχιζε να κρύβεται, λέει ο Χριστός απειλητικά: «αλίμονο στον άνθρωπο εκείνο μέσω του οποίου ο υιός του ανθρώπου (ο Μεσσίας) θα παραδοθεί. Καλό θα ήταν γι’ αυτόν να μην είχε γεννηθεί (Ματθ. 26,24). Κι ενώ όλοι έλεγαν «μήπως είμαι εγώ», ο Ιούδας, για να μη φανερωθεί με τη σιωπή του, Τον ρώτησε κι αυτός χωρίς ντροπή: «μήπως είμαι εγώ»; Ο Χριστός τού είπε: «Συ το είπες», δηλ., όπως το είπες.

Ο επιστήθιος μαθητής Του αναφέρει πως ο Χριστός στο όρος Γεθσημανή έριξε κάτω προς τα πίσω τον Ιούδα και τους στρατιώτες, όταν τον πλησίασαν (Ιωάν.18,5-6). Ο Ιούδας δε συγκλονίσθηκε, αλλά υποκριτικά χαιρέτησε το Χριστό λέγοντας «χαίρε ραββί» και Τον φίλησε εγκάρδια, «κατεφίλησεν αυτόν» (Ματθ. 26,49). Ο Χριστός δεν του κακομίλησε, αλλά του είπε: «φίλε, γι’ αυτό που ήλθες εδώ, προχώρα» (Ματθ. 26,50). Ο Λουκάς (22,48) συμπληρώνει τα λόγια του Χριστού με την ερώτηση: «με φίλημα παραδίδεις τον Υιό του ανθρώπου;». Σα να του έλεγε: γνωρίζω γιατί ήρθες, είσαι προδότης, δε με ξεγελά το θερμό φιλί σου.

Ο Χριστός προσπάθησε να τον συνετίσει. Ο Ιούδας, όμως, ήταν αμετάπειστος στην προδοσία.

4. Μήπως ο Ιούδας πρόδωσε το Χριστό, επειδή δεν ήταν ο απελευθερωτής από τους Ρωμαίους;

Ο Χριστός ποτέ δε μίλησε για επανάσταση όπλων. Οι προειδοποιήσεις για το πάθος Του αποκλείουν κάθε ενδεχόμενο για επανάσταση. Αν ο Ιούδας ήταν ζηλωτής, δηλαδή επαναστάτης, θα έπρεπε να περιμένει μήπως ο Χριστός δείξει αργότερα τις θείες δυνάμεις Του και απελευθέρωνε το λαό. Με την προδοσία του οδηγούσε το Χριστό στην αφάνεια. Με το θάνατο του Χριστού δεν κέρδισε τίποτε η υπόθεση της επανάστασης. Αν ο Χριστός απογοήτευσε τον Ιούδα, ας τον εγκατέλειπε κι ας περίμενε άλλον απελευθερωτή Μεσσία.

Επίσης ο επαναστάτης Ιούδας δε δικαιολογεί τη μεταμέλεια του προδότη και τον απαγχονισμό. Όταν επέστρεψε τα χρήματα, είπε στους αρχιερείς: «παρέδωσα αίμα αθώο» (Ματθ.27,4). Ο επαναστάτης Ιούδας, επίσης, έπρεπε να κρατήσει τα χρήματα για τις ανάγκες της αναμενόμενης επανάστασης. Με τον απαγχονισμό του δεν άλλαξε η κατάσταση της ρωμαιοκρατίας.

Όλος ο λαός περίμενε απελευθερωτή Μεσσία. Όταν ο Χριστός πολλαπλασίασε τους πέντε άρτους και τα δύο ψάρια και έφαγαν χιλιάδες άνθρωποι, έλεγαν όσοι έφαγαν: «πραγματικά αυτός είναι ο αναμενόμενος προφήτης. Ο Χριστός αντιλήφθηκε ότι σκοπεύουν να τον κάνουν βασιλιά, και αναχώρησε στο όρος μόνος Του» (Ιωάν. 6,14-15).

Και οι μαθητές του Χριστού περίμεναν από το Μεσσία απελευθέρωση. Δύο μάλιστα από τους πιο κοντινούς, τα αδέλφια Ιάκωβος και Ιωάννης, μαζί με τη μητέρα τους ζήτησαν από το Χριστό, όταν σε λίγο θα γινόταν βασιλιάς στα Ιεροσόλυμα, να τους βάλει δίπλα στο θρόνο Του δεξιά και αριστερά. Ο Χριστός τους εξήγησε ότι στα Ιεροσόλυμα τον περιμένει πικρό ποτήρι, πηγαίνει για πάθος (Ματθ. 20,20-23). Αυτοί όμως δεν πρόδωσαν το δάσκαλό τους.

Ο Ιούδας δεν ήταν επαναστάτης, αλλά μικρόψυχος, εγωιστής και φιλάργυρος.

5. Ο Ιούδας δε μετανόησε, όταν επέστρεψε τα τριάντα αργύρια και είπε στους αρχιερείς ότι αμάρτησε παραδίδοντας αίμα αθώο;

Άλλο πραγματική μετάνοια κι άλλο απλή μεταμέλεια. Η πραγματική μετάνοια χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια για διόρθωση του κακού, ενώ η απλή μεταμέλεια είναι αλλαγή σκέψης (απλή μεταστροφή) χωρίς καμία προσπάθεια διόρθωσης του κακού. Ο Ιούδας αναγνώρισε το λάθος του, αλλά δεν έκανε κάτι για να το διορθώσει. Αν μετανοούσε πραγματικά, θα πήγαινε να βρει το Χριστό και με δάκρυα θα ζητούσε τη συγχώρηση, όπως έκανε ο Πέτρος.

Το ότι αυτοκτόνησε δείχνει ότι ο εγωισμός του τώρα λειτούργησε αυτοκαταστροφικά. Προφανώς έβαλε και το χέρι του κι ο διάβολος και τον οδήγησε στην απελπισία.

Αν ο Ιούδας μετανοούσε πραγματικά, θα σωζόταν.

http://www.oodegr.com/oode/grafi/kd/ioydas_maximou1.htm

Πηγή μας:

http://yiorgosthalassis.blogspot.com/2019/04/blog-post_110.html

ΓΕΡΩΝ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ ΛΑΖΑΡΗΣ: «Να κρατήσουμε την πίστη μας στον Κύριο»

ΓΕΡΩΝ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ ΛΑΖΑΡΗΣ: 

«Να κρατήσουμε την πίστη μας στον Κύριο»

«Αυτά πού θα δουν τα μάτια μας και θ’ ακούσουν τ’ αυτιά μας από εδώ και πέρα δεν θα τα έχουμε ποτέ ξαναδεί, ούτε ξανακούσει…

Στους έσχατους χρόνους οι χριστιανοί θα πορεύονται, όπως θα διατάσσει τότε ό Κύριος. Όμως εκεί θα είναι ό Κύριος και δεν θ’ αφήσει τον άνθρωπο, θα μας βοηθά σε ότι θέλουμε. Δεν θα μας αφήσει, να είστε βέβαιοι και πιστοί. Γιατί αυτό θέλει να έχουμε εκείνες τις μέρες: ΠΙΣΤΗ!

Πάνω απ’ όλα, παιδιά μου, να κρατήσουμε την πίστη μας στον Κύριο, και ας έρθουν μέρες δύσκολες και ας έρθουν μέρες δοκιμασίας. Μέσα στους αιώνες πέρασαν τέτοιες εποχές. Και βλέπουμε, άλλους τούς σταυρώνανε στον σταυρό, άλλους τούς έκοβαν είκοσι κομμάτια, όμως δεν προδώσανε τον Χριστό και ζούνε στους Ουρανούς στους αιώνες των αιώνων. Πόσο μεγάλη πίστη είχαν! Και αυτή ή πίστη δεν είναι μόνο για τα δύσκολα μελλοντικά πράγματα, είναι γενικώς. Ή πίστη είναι ή κινητήριος δύναμις και χωρίς αυτήν ό άνθρωπος δεν θα κατόρθωνε τίποτα. Ζητούσε πίστη ό Κύριος!»

ΒΙΒΛΙΟΓ. ΓΕΡΩΝ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ ΛΑΖΑΡΗΣ

Πηγή: orthodoxianews

Πηγή μας:

https://www.pentapostagma.gr/2019/04/%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%B7%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%85%CE%B3%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B6%CE%B5%CE%B9-%CE%B5%CF%84%CE%BF%CE%B9%CE%BC%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B5.html

ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ! 

Οι θρησκευτικές οργανώσεις υπό το φως της ορθόδοξης παραδοσιακής πνευματικότητας

Παραδοσιακή πνευματικότητα και θρησκευτικές οργανώσεις

Κώστας Νούσης, Θεολόγος – Φιλόλογος

Οι θρησκευτικές οργανώσεις υπό το φως της ορθόδοξης παραδοσιακής πνευματικότητας

«Οι παρεκκλησιαστικές οργανώσεις αποτέλεσαν σε πρόσφατες αναλύσεις μας[1] το αντικείμενο φαινομενικά δριμείας θεολογικής κριτικής, κατ’ ουσίαν ωστόσο πρόκειται για προσπάθεια μιας εις βάθος και επισταμένης εκκλησιολογικής και θεολογικής τους ανάκρισης υπό το φως της ορθοδόξου παραδόσεως, όπως επανειλημμένως και δεόντως έχουμε τονίσει. Ίσως κατέστημεν σε μερικούς δυσάρεστοι με το εγχείρημά μας τούτο. Δεν θα ήταν, όμως, σε καμιά περίπτωση οποιοδήποτε πρόσχημα ανθρωπαρέσκειας ή ετέρας αδυναμίας και εμπάθειας ικανός και σοβαρός ανασταλτικός παράγοντας κατά την αναζήτηση και την έκφραση της αλήθειας των πραγμάτων.

Κάποιος φίλος παρατήρησε στον γράφοντα ότι αρκετά από τα δυτικότροπα και λοιπά αντορθόδοξα στοιχεία που απαντώνται στους χώρους των παρεκκλησιαστικών οργανώσεων τα συναντάμε και στους αντίστοιχους των ενοριών ή και των μοναστηριών. Δεν θα αντέλεγα στην μερική ορθότητα της συγκεκριμένης επισήμανσης, ωστόσο η ομοείδεια κάποιων φαινομένων δεν θα πρέπει να μας οδηγεί σε λαθεμένες γενικεύσεις και άτοπα συμπεράσματα. Και τούτο, διότι το πρόβλημα δεν έγκειται εν προκειμένω σε περιπτωσιολογικούς εντοπισμούς ομόλογων καταστάσεων στον ενδοεκκλησιαστικό χώρο, αλλά στην εγγενή προβληματική των παρεκκλησιαστικών συνασπισμών. Τα δυτικά απολιθώματα του παρελθόντος – οι τελευταίοι δηλαδή – σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν και δεν πρέπει να συγκριθούν και να ταυτισθούν με τα καθαρόαιμα και παραδοσιακά εκκλησιαστικά σχήματα – ήτοι τις επισκοπικές ενορίες και τα μοναστήρια – στα οποία η όποια διαστροφική πορεία είτε είναι περιστασιακό και ατυχές φαινόμενο είτε συνιστά εκτροπή εξ επιδράσεως των προτύπων των παρ-εξω-εκκλησιαστικών θρησκευτικών οργανώσεων και σωματείων.

Οι θρησκευτικές οργανώσεις ήταν κάποτε τόσο πολύ «της μόδας» και είχαν εισχωρήσει τοσούτον βαθέως στην εκκλησιαστική ζωή και πνευματικότητα, όπου «παρέσυραν» σε (εξωτερική εξάπαντος) συνεργασία και ηγιασμένες προσωπικότητες (βλ. ενδεικτικά π. Αμφιλόχιο Μακρή). Τούτο, βεβαίως, αφενός ούτε αμνηστεύει τη σωρεία των εξ εκείνων εκπορευόμενων εκτροπών και διαστρεβλώσεων της ορθόδοξης πνευματικότητος, ούτε αφετέρου θα μπορούσε να καταχωρηθεί ως αξιόλογο άλλοθι και αξιόπιστο επιχειρηματικό έρεισμα σε όποιον θα επιθυμούσε να δικαιώσει την προσφορά τους στην Ελλαδική Εκκλησία. Θα επεσήμανα εδώ επιπρόσθετα πως ακόμη και η περίπτωση ηγιασμένων μονάδων προερχομένων εξ αυτών – βλέπε π. Νικόλαο Κογιώνη – είτε συνεργαζομένων για ποικίλους λόγους μετ’ αυτών, όπως αμέσως προαναφέραμε, δεν επαρκούν με καμιά αναδρομική ισχύ να στηρίξουν το από κάθε έποψη φύσει προβληματικό τούτο οικοδόμημα που ακούει στο όνομα θρησκευτικές οργανώσεις, ιδία εξαιτίας και σύμφωνα με την εξελικτική τους πορεία μέχρι τις μέρες μας.

Η Εκκλησία πρέπει εξάπαντος να επαναπροσδιορίσει την άχρι τούδε παθητική στάση της απέναντι στο πολύπλοκο και χρονίζον τούτο πρόβλημα και να λάβει γενναίες αποφάσεις, προασπιζόμενη την ορθόδοξη αυτοσυνειδησία της και  την πνευματική ωφέλεια των τέκνων της, εστιάζουσα προπαντός στα θύματα τής εν λόγω δυτικόφερτης πνευματικότητας. Η αναβλητικότητα, η εθελοτυφλία, η ανθρωπάρεσκη αναποφασιστικότητα, η εφάμαρτη απάθεια και η διάτρητη θεραπεία και προσκόλληση σε νόθους και νοσηρούς τύπους πνευματικής ζωής και εκκλησιαστικής οργάνωσης δεν μπορεί να υποστηριχθεί πλέον σοβαρά, κάτω μάλιστα από την ισχυρή πίεση των μετανεωτερικών αλλαγών, προκλήσεων και απαιτήσεων.

Εφόσον θεωρούμε ως ορθόδοξοι χριστιανοί πως ουδέν τυχαίον εστίν, μπορούμε να πούμε ότι η θεία πρόνοια οικονόμησε να πέσει τελευταία στα χέρια του γράφοντος ένα διαφωτιστικό σχετικά βιβλίο (Άννας Κωστάκου – Μαρίνη, Δύσκολο να ζεις μ’ έναν Άγιο, εκδ. Επτάλοφος, Αθήνα 2012), ελπίζοντας θεαρέστως και ευχόμενοι ο Θεός να αποκαλύπτει σταδιακά την αλήθεια των πραγμάτων, όπως εν προκειμένω δια των συγχρόνων αγίων Του. Με έκπληξη, λοιπόν, διάβασα μέσα από τις αυτοβιογραφικές σελίδες της συγγραφέως νέα στοιχεία περί της γνωστής στάσης του νεοφανούς οσίου Πορφυρίου έναντι των εν λόγω θρησκευτικών οργανώσεων.[2]

Διαβάζουμε σχετικά: «της είχε πει, ωστόσο, ο Γέροντας για μια κυρία, που μιλούσε κάπως περίεργα για τον Θεό, με ωραίες φράσεις, με μια συναισθηματική ορολογία, που κατά τη γνώμη της δεν έπειθε. Κι όμως, μια άλλη φορά, ο ίδιος είχε πει κάτι, που την είχε ξαφνιάσει και την είχε αφήσει άφωνη. Επρόκειτο για μια συντροφιά επισκεπτών, με κηρυκτικό ζήλο, σεμνών και αξιοπρεπών, που ανήκε σε θρησκευτική οργάνωση. Μετά την αναχώρησή τους, είπε μ’ ένα χαμόγελο απορίας ο Γέροντας, χωρίς ίχνος μομφής: – Αυτοί, τι να σου πω παιδί μου, δεν πιστεύουν στον Χριστό!» (σσ. 100-101). Και εμείς, άλαλοι και εμβρόντητοι ως η συγγραφεύς, ιστάμεθα ενεοί προ αποκαλύψεων του Πνεύματος δυσνοήτων έως ακαταλήπτων, κατερχόμενοι μαζί με τον Άγιο στα μυστηριακά και σκοτεινά βάθη των ανθρωπίνων πραγματικοτήτων, σε αλήθειες κάθετα αντίθετες με τη βιτρίνα της υπερβαλλούσης «πνευματικότητος» και του σούπερ ιεραποστολικού προφίλ ενίων…

Και λίγο παρακάτω: «εκείνος της είπε πολύ σοβαρά: – Έτσι έχουν συνηθίσει αυτοί να βλέπουν την θρησκευτική ζωή. Δεν μπορούσα να του πω τώρα κάτι άλλο, κι ας το είχε ανάγκη. Αν ξανάρθει… Ήξερε πως ο νεαρός και οι δικοί του ήταν μέλη θρησκευτικής οργάνωσης. Η διακριτική του παρατήρηση τής ξεδιάλυνε και την απορία της για τον λόγο που τον έκανε να μη δεχθεί κάποιον, που τον θεωρούσε εκείνη ευσεβή και σοφό. Της είχε πει και τότε: – Αυτοί έχουν τον δικό τους τρόπο να βλέπουν την πίστη και την Εκκλησία» (σσ. 110-111).

Αυτή η κακή συνήθεια, η αλλόφερτη, τούτη η πνευματική, η φαρισαΐζουσα αυτάρκεια, ο προκείμενος κακός και αντιορθόδοξος τρόπος τού οράν την Εκκλησία και την πίστη: εδώ έγκειται το όλο ζήτημα. «Έτσι είπε χωρίς να χαρακτηρίσει αυτό τον τρόπο. Αργότερα παρατήρησε καλύτερα τα λόγια και τη στάση τους. Στηρίζονταν σχεδόν απόλυτα στις θεολογικές τους γνώσεις. Δεν υπήρχε χώρος μέσα τους για τον λόγο του Γέροντα» (σ. 111). Θα πρόσθετα εδώ πως ίσως δεν υπάρχει χώρος για τον λόγο της Εκκλησίας, του ίδιου του Χριστού…

Στον αντίποδα της νοσηρής τούτης νοοτροπίας, της σχεδόν αιρετικής, ίσταται η αγαπητική, η ξενίζουσα, η πραεία και συμπάσχουσα στάση του οσίου Πορφυρίου απέναντι σε Καθολικούς μοναχούς, που διψούσαν για τα λαγαρά νάματα του αρχέγονου χριστιανισμού και για τη νοερά προσευχή: «ασκητεύουν ορθόδοξα, το ξέρεις; Δεν θα τους αφήσει ο Θεός»(σ. 124). Ο Κύριος έχει δώσει αρκετά δείγματα στο παρελθόν αναφορικά με την άρση των πρωτοτοκίων, της ευαρέσκειας, της κλήσης και της Χάρης Του, όπως βλέπουμε για παράδειγμα στην περίπτωση του Ισραήλ και των «Ελλήνων», των ελληνιστών ειδωλολατρών. Ας προσέξουμε, επομένως, εμείς οι σημερινοί «ορθόδοξοι», οι τόσο βέβαιοι για την ορθοπραξία και τον ζήλο μας, για τη δήθεν ανωτερότητα και καθαρότητά μας – ο νοών νοείτω περί των χώρων εκκόλαψης τοιούτων ιδεοληψιών – μήπως αυτοί που μας χορήγησαν κάποτε εξ Εσπερίας τοιαύτα αντιχριστιανικά σύνδρομα, προάγουσιν νυν ημάς εις την Βασιλείαν του Θεού (Ματθ. 21:31), την ίδια ώρα που εμείς, «οι εκλεκτοί», με τις ευλογίες ή κωφεύσεις των πνευματικών προϊσταμένων μας, αναπαυόμαστε στις σχετικές πεπλανημένες αυτοδικαιωτικές καταστάσεις και στις θρησκευτικές εμμονές μας, που κάποτε μας κληροδότησαν εκείνοι, οι κατηχούμενοι, οι προσήλυτοι, οι αφανείς και καινοί «Ορθόδοξοι» του σήμερα…»

[1] http://www.pemptousia.gr/2014/11/ekklisiastikes-organosis-realistiki-prooptiki-i-outopiki-prosdokia/ και http://www.pemptousia.gr/2014/11/o-ekklisiasmos-ton-organoseon/

[2] Κ. Νούση, Όσιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης, Εκκλησιολογία – Θεολογία, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2014, σσ. 98, 156.

Πηγή μας:

https://www.pemptousia.gr/2014/12/paradosiaki-pnevmatikotita-ke-thriskeftikes-organosis/

  

«Το πρόβλημα της σύγχρονης παιδαγωγικής και η παιδεία της Ορθοδοξίας»

Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος: 

Το πρόβλημα της σύγχρονης παιδαγωγικής και η παιδεία της Ορθοδοξίας

«Τό θέμα τῆς παιδείας σήμερα ἀνυψώνεται σέ μεῖζον πρόβλημα καθώς δέν ὑπάρχει ἕνα ἐκπαιδευτικό σύστημα πού νά προβάλει τίς ἀξίες καί ἡ οἰκογένεια συχνά δέν εἶναι σέ θέση νά ἐφοδιάσει τά παιδιά. Σέ αὐτό τό ζήτημα λύση μπορεῖ νά δώσει ἡ ὀρθόδοξη παιδαγωγική.

Ὁ προβληματισμός γύρω ἀπό τήν ἀγωγή καί τή διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν ἀποτελεῖ ἕνα ἀπό τά πλέον πολυσυζητημένα θέματα στόν σύγχρονο δυτικό κόσμο. Καί, ἐπειδή ἡ Ἑλλάδα καί ἡ Κύπρος ἀποτελοῦν κομμάτι τοῦ Δυτικοῦ κόσμου, ἀλλά μέ πολλές εὐαισθησίες τῆς Ἀνατολῆς, δέν θά μποροῦσαν νά ἑξαιρεθοῦν ἀπό τόν προβληματισμό αὐτό.

Ἄλλωστε δέν πρέπει νά μᾶς διαφεύγει τό γεγονός ὅτι ἀπό τούς πρώτους μῆνες τῆς κύησης τοῦ παιδιοῦ, πολλοί γονεῖς ἀρχίζουν νά προβληματίζονται γιά τήν ἀγωγή ποῦ θά πρέπει νά δώσουν στά παιδιά τους καί ἀπό πολύ νωρίς ἀναζητοῦν βοήθεια καί συμβουλές, εἴτε ἀπό διάφορα βιβλία, εἴτε ἀπό διάφορους εἰδικούς.

Γιά τούς λόγους αὐτούς, τό ὅλο αὐτό θέμα χρειάζεται μία ὀρθή ποιμαντική ἀντιμετώπιση ἀπό τήν Ἐκκλησία, μέ πολλή σοβαρότητα καί ὡριμότητα. Κι ἀσφαλῶς ἡ ποιμαντική αὐτή πρέπει νά φιλτράρεται μέσα ἀπό τήν ἁγιοπνευματική Ὀρθόδοξη πατερική παράδοση καί τή σωστική παιδαγωγική της Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ποῦ εἶναι τό κατ’ ἐξοχήν σχολεῖο ἀγωγῆς τοῦ ἀνθρώπου. Καί τό λέω αὐτό, διότι ἡ ὀπτική αὐτή ἀπουσιάζει δραματικά ἀπό τή σκέψη τῶν μεγάλων παιδαγωγῶν τοῦ σύγχρονου κόσμου, γιά τόν ἁπλούστατο λόγο ὅτι αὐτοί δέν εἶναι Ὀρθόδοξοι καί, ὡς ἐκ τούτου, ἔχουν παντελῆ ἄγνοια τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας περί τοῦ ἀνθρώπου. Ἐπιπλέον, θά πρέπει ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι νά κατανοήσουμε ἐπαρκῶς ὅτι ἐδῶ καί αἰῶνες στόν Δυτικό κόσμο ἡ ἐπικρατοῦσα ἄποψη ποῦ διαμορφώνει τήν ἀντίληψη τοῦ ἀνθρώπου γύρω ἀπό τόν κόσμο ποῦ τόν περιβάλλει, τή δημιουργία καί τή σχέση του μέ τόν Θεό καί τόν συνάνθρωπό του εἶναι ἡ δύναμη τῆς ἀνθρώπινης γνώσης καί ὄχι ἐκ τῆς ἀποκαλύψεως γνώσης.

Στήν Ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία ὑπάρχει ἄλλος τρόπος γνώσης. Τό Πνεῦμα τό Ἅγιο ἀποκαλύπτει τή γνώση, ἀφοῦ προηγουμένως ὁ νοῦς ἀποκτήσει γρήγορη μετάνοια, καθαρίζει τήν καρδία του, τή φωτίζει καί τήν ἁγιάζει. Φτάνει ὁ ἄνθρωπος στό σημεῖο νά ἀκροᾶται, νά ἀκούει τόν Χριστό στήν καρδία του νά συνομιλεῖ μαζί του πολλές φορές σάν νά εἶναι γνήσιος φίλος Του: «ὁμιλεῖς αὐτοῖς πολλάκις, ὥσπερ φίλοις σου γνησίοις»1 ( ὁμιλεῖς μ  αὐτούς πολλές φορές σάν νά εἶναι πραγματικοί Σου φίλοι). Ἐμεῖς οἱ ὑπόλοιποι, ποῦ δέν ἔχουμε τόν φωτισμό τῶν ἁγίων, φροντίζουμε νά ὑπακοῦμε σέ αὐτούς ποῦ ἔχουν «γρήγορον νοῦν, σώφρονα λογισμόν, καρδίαν νήφουσαν»2. Ὁ Δυτικός ἄνθρωπος στοχάζεται μέ τή δύναμη τῆς ἀνθρώπινης σκέψης στά περιορισμένα πλαίσια τοῦ ἀνθρωπίνου ἐγκεφάλου. Ἡ ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία, μέσα ἀπό τήν ἐμπειρία τῶν ἁγίων γνωρίζει πολύ καλά ὅτι ἄλλο νοῦς καί ἄλλο ἐγκέφαλος. Ἡ ἄγνοια αὐτή ὁδηγεῖ σέ θεολογικές καί ἐπιστημονικές πλάνες. Ὁ Δυτικός ἄνθρωπος πορεύεται μέχρι σήμερα μέ τή βεβαιότητα ὅτι «ἡ γνώση εἶναι δύναμη, καί ἡ ἐπιστήμη εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος νά κατακτηθεῖ ἡ γνώση….» (Φράνσις Μπέικον) καί ὅτι ἡ σκέψη εἶναι τό ἄλφα καί τό ὠμέγα τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως ἔγραψε ὁ Καρτέσιος: «Cogito ergo sum» (Σκέφτομαι, ἄρα ὑπάρχω).

Ἅγιος Συμεών ὁ νέος θεολόγος Διαποτισμένος λοιπόν ὁ ἄνθρωπος τῆς Δύσης ἀπό τήν ἀντίληψη ὅτι ὅλα ἐξαρτῶνται ἀπό τήν ἀνθρώπινη σκέψη καί γνώση, ὑπέπεσε στήν πλάνη νά διαχωρίσει τό πνεῦμα ἀπό τό σῶμα, θεωρώντας ὅτι ἡ γνώση εἶναι τό φῶς, σέ ἀντίθεση μέ τούς Πατέρες καί ἁγίους της Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας ποῦ λέν ὅτι τό φῶς εἶναι γνώση, ποῦ ἀνακεφαλαιώνει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος (10ος αἵ.), λέγοντας ὅτι «Ἡ γνῶσις οὐκ ἔστι τό φῶς, ἀλλά τό φῶς ἡ γνῶσις ὑπάρχει, ἐπειδή ἐν αὐτῶ καί δί  αὐτοῦ καί ἐξ αὐτοῦ τά πάντα»3 (Ἡ γνώση δέν εἶναι τό φῶς, ἀλλά τό φῶς εἶναι ἡ γνώση, ἐπειδή μέσα στό φῶς καί μέ τό φῶς καί ἀπό τό φῶς προέρχονται τά πάντα4).Καί τό φῶς εἶναι ὁ Χριστός καί ὄχι ὁ περιορισμένος καί ἀφώτιστος ἐγκέφαλος τοῦ ἀνθρώπου, ποῦ ὅσες πληροφορίες καί ὅσες γνώσεις καί ἄν λάβει στόν παρόντα αἰώνα, θά παραμένει στό σκοτάδι τῆς ἀγνωσίας, ἐάν δέν φωτιστεῖ μέ τήν ἀληθινή γνώση τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν στόν Δυτικό κόσμο

Ἐπί τοῦ θέματος τώρα. Ἄν κανείς θελήσει νά ἐρευνήσει ἐμβριθέστερα τή βιβλιογραφία καί τίς δημοσιεύσεις γύρω ἀπό τό θέμα ποῦ ἀναπτύσσουμε ἀπόψε, θά πρέπει νά ἀναλώσει μερικά χρόνια ἀπό τή ζωή του, ἀλλά καί πάλιν ἡ ἔρευνά του θά εἶναι ἐλλιπής. Καί τοῦτο, γιατί κυκλοφοροῦν χιλιάδες βιβλία, χιλιάδες ἄρθρα, ἀμέτρητες ἀνακοινώσεις, μελέτες, στατιστικές, ἔρευνες, πρακτικά συνεδρίων καί ἄλλα πολλά σπουδάγματα ἀπό παιδαγωγούς, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, ἐκπαιδευτικούς, ἀλλά καί ἀπό πολλούς ἀνειδίκευτους συγγραφεῖς, γεγονός ποῦ καθιστά πάρα πολύ δύσκολο τό ἔργο τῆς παρακολούθησης ὅλων αὐτῶν. Σημειωτέον δέ ὅτι πολλά ἀπό αὐτά τά βιβλία ὄχι μόνο δέν ἀποτελοῦν ὁποιαδήποτε συμβολή στήν παιδαγωγική ἐπιστήμη, ἄλλ’ εἶναι καί ἐπικίνδυνα, ἀφοῦ λειτουργοῦν ὡς συνταγολόγια ἀφελῶν συμβουλῶν.

Τρεῖς Ἱεράρχες Βεβαίως, ὑπάρχουν ἀξιόλογες ἐκδόσεις ἱκανῶν παιδαγωγῶν, ποῦ σ’ ἕνα βαθμό βοηθοῦν σέ πρακτικό ἐπίπεδο. Ὅμως κι αὐτές δέν ἐπαρκοῦν ὡς πρός τήν πνευματική καί ψυχική ἀγωγή τοῦ παιδιοῦ, γιατί ὁποιαδήποτε πραγμάτευση ἔχει νά κάνει μέ τήν ἀνθρώπινη ψυχή καί συμπεριφορά, θά παραμένει λειψή ἐάν καί ἐφόσον δέν φιλτράρεται μέσα ἀπό τή σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό καί τόν συνάνθρωπό του, ὅπως τή διδάσκει ἡ Ὀρθόδοξη Θεολογία καί ἀνθρωπολογία, ὅπως ἀποτυπώνεται μέσα ἀπό τή θεραπευτική ἀγωγή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Καί ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι στό σύνολό τους οἱ ξένοι παιδαγωγοί, ἀλλά καί ἡ πλειοψηφία τῶν Ἑλλήνων παιδαγωγῶν, παραβλέπουν προκλητικά τήν παιδαγωγική της Ἐκκλησίας, εἴτε ἀπό ἄγνοια, εἴτε ἀπό ἀδιαφορία, εἴτε ἀπό ἀπιστία, εἴτε ἀπό τή λανθάνουσα ἀντίληψη ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνας θεσμός, ἕνα καθίδρυμα θρησκευτικῶν ὑπηρεσιῶν, γί’ αὐτό δέν τῆς πέφτει λόγος γιά ὅσα ἀπασχολοῦν τήν εὐρύτερη κοινωνία. Εἰδικώτερα γιά τό θέμα τῆς ἀγωγῆς καί τῆς διαπαιδαγώγησης τῶν παιδιῶν, πολλοί θεωροῦν ἀναχρονισμό καί συντηρητισμό ὅτι τό κράτος ἐπιτρέπει στήν Ἐκκλησία νά ἔχει ἄποψη γιά τήν παιδεία. Ἴσως ἐδῶ νά εὐθύνεται διαχρονικά καί ἡ ἱεραρχία τῆς διοικούσης Ἐκκλησίας, ποῦ ἡ παρέμβασή της σέ θέματα παιδείας καί ὄχι ἀγωγῆς τοῦ παιδιοῦ λαμβάνει χώρα ἀργά, ὅταν ἀντιλαμβάνεται ὅτι τά νέα ἐκπαιδευτικά προγράμματα τῆς τάδε ἤ τῆς ἄλλης κυβέρνησης ἀπομακρύνονται ἀπό τά ἐθνικό-θρησκευτικά ἰδεώδη καί ἐμπεριέχουν τόν κίνδυνο τοῦ «ἀφελληνισμοῦ» καί τῆς διαστρέβλωσης τῆς Ἱστορίας. Ἄντ’ αὐτῆς τῆς καταγγελτικοῦ τύπου παρέμβασης, θά ἦταν προτιμητέα μιά δυναμικώτερη παρέμβαση πρωτίστως περί τῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν πρός τούς πιστούς καί γενικότερα στήν εὐρύτερη κοινωνία, ποῦ νά στηρίζεται στήν παιδαγωγική του Μεγάλου Βασιλείου, τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, τῶν παλαιῶν δηλαδή μεγάλων Πατέρων, ἀλλά καί τῶν σύγχρονων ἁγίων του 20ού αἰῶνος, Νεκταρίου ἐπισκόπου Πενταπόλεως, Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου, Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, Ἰακώβου τοῦ ἐν Εὐβοία κ.α.

Ἡ ὡς ἄνω ἀτονική ἐνασχόληση τῆς Ἐκκλησίας μέ τήν ἀγωγή τοῦ παιδιοῦ εἶχε σάν ἀποτέλεσμα τή δημιουργία τῆς ἐσφαλμένης εἰκόνας μέσα στόν λαό καί, εἰδικώτερα, μέσα στούς ἐπαγγελματίες παιδαγωγούς καί δασκάλους, ὅτι ἡ διαμόρφωση τοῦ χαρακτήρα τῶν παιδιῶν εἶναι ὑπόθεση τῆς ἑκάστοτε κυβέρνησης καί τῶν διαφόρων ἐκπαιδευτικῶν προγραμμάτων ποῦ μᾶς ἔρχονται ὡς ὁδηγίες —τίς περισσότερες φορές ἀπό τήν Εὐρωπαική Ἔνωση—, τά ὁποία στηρίζονται στή σκέψη τῶν διαφόρων παιδαγωγῶν τῆς Δύσης καί ὄχι τῶν Θεοφόρων ἁγίων της Ἐκκλησίας.

Τά παιδαγωγικά προγράμματα τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας

Θά φέρω ἐδῶ ἕνα θλιβερό παράδειγμα ἀπό τό δικό μας Ὑπουργεῖο Παιδείας (Κύπρου). Εἴμαστε ὅλοι μάρτυρες, ἰδιαιτέρως οἱ ἐκπαιδευτικοί, ὅτι συχνά πυκνά, ἀναλόγως μέ τό ποιά κυβέρνηση εἶναι στήν ἐξουσία, ἔχουμε καί τίς ἀνάλογες διαμάχες, ἀντεγκλήσεις καί ἀμφισβητήσεις τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος ποῦ ἐφαρμόζει. Ἐάν ἡ κυβέρνηση εἶναι τῆς ἀριστερᾶς, τήν κατηγοροῦν οἱ δεξιοί ὅτι ἐφαρμόζει ἐκπαιδευτικά προγράμματα ποῦ στόχο ἔχουν τόν ἀφελληνισμό τῶν παιδιῶν καί τήν ἀμφισβήτηση τῆς ἑλληνοκεντρικῆς μας παιδείας. Ἐάν ἡ κυβέρνηση εἶναι τῆς δεξιᾶς, οἱ ἀριστεροί τήν κατηγοροῦν ὅτι προάγει καί προωθεῖ τόν ἐθνικισμό εἰς βάρος τοῦ κυπροκεντρισμοῦ. Καί, ἐνῶ ὅλα αὐτά συμβαίνουν, δέν τολμᾶ ἕνας ἐπίσκοπος, ἕνας παπάς, ἕνας παιδαγωγός νά πεῖ· «συγγνώμη, ἀλλά αὐτός ὁ τόπος, ἐδῶ καί δύο χιλιάδες χρόνια εἶναι Ὀρθόδοξος καί ἑλληνικός καί ὁ λαός οὐδέποτε ἔχει μπεῖ στό δίλημμα νά διαλέξει μεταξύ ἀριστερᾶς καί δεξιᾶς ἀναφορικά πρός τήν παιδεία του». Παρά ταῦτα, ὅλοι ἐμεῖς παρακολουθοῦμε ἀπό μακριά νά ἀλλάζουν συνεχῶς τά ἐκπαιδευτικά προγράμματα, νά παρεμβαίνουν οἱ κομματικοί μηχανισμοί, οἱ συνδικαλιστές καί ἄλλοι τόσοι ἐξωγενεῖς παραγοντεςκαί, λίγο πολύ, τά παιδιά μας νά εἶναι τά πειραματόζωα τοῦ κάθε κομματικοῦ μηχανισμοῦ. Καί μετά ἀποροῦμε καί λέμε, γιατί οἱ νέες γενιές νά τραυλίζουν τά ἑλληνικά, γιατί νά στεροῦνται τῆς κριτικῆς σκέψης καί τῆς διάκρισης μεταξύ ὠφελίμου καί βλαβεροῦ. Αὐτό ὅμως συμβαίνει γιατί τά παιδιά μας δέν ξέρουν νά προσευχηθοῦν, γιατί δέν μποροῦν νά συγχωρέσουν, γιατί ἔμαθαν ὅλο νά θέλουν νά παίρνουν καί νά μή δίνουν, γιατί δύσκολα δημιουργοῦν ὑγιεῖς σχέσεις, γιατί ἀργοῦν νά ὡριμάσουν, γιατί, γιατί, γιατί… Νά γιατί καί τόσα διαζύγια…Καί γιατί τόσες ἐκτρώσεις…Ἄλλ' ὅταν ἕναν ἄνθρωπο δέν τόν ἔχουμε μάθει νά συγχωρᾶ, νά ἀνέχεται, νά ὑπομένει, νά μετανοεῖ, νά προσεύχεται καί νά μιλᾶ μέ τόν Θεό του, νά γνωρίζει τά οὐσιώδη καί βασικά της Ὀρθοδόξου πίστεώς μας καί, κυρίως, νά γνωρίζει ὅτι γνώση εἶναι τό Φῶς τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι ἡ γνώση φῶς, πῶς θά ἔχει μιά μετρημένη καί σοβαρή πορεία μέσα στή ζωή του, χωρίς ἀνταγωνισμούς, διαμάχες, ἔχθρες, φθόνους, κακία; Πῶς νά μήν ἀπελπίζεται, ὅταν βλέπει νά ἀποτυγχάνουν οἱ στόχοι του; Πῶς νά μήν παραιτεῖται ἀπό τή ζωή, ὅταν κάτι πάει στραβά, καί νά τοῦ φταῖνε ὅλοι οἱ ἄλλοι ἐκτός ἀπό τόν ἑαυτό του; Πῶς νά μή βλέπει τόν ἄλλον ἀνταγωνιστικά, σάν ξένο καί ἐχθρό καί ὄχι σάν συνάνθρωπό του, σάν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ; Ἐπιπρόσθετα, ὅλα αὐτά, ἑκούσια ἤ ἀκούσια, ἐνισχύονται καί ἀπό τούς ἴδιους τους γονεῖς ποῦ, ἐνῶ παραπονιοῦνται γιά τό ἐπίπεδό της μόρφωσης στά σχολεῖα μας, δέν ἀντιλαμβάνονται ὅτι τό πρόβλημα δέν εἶναι αὐτό, ἀλλά πρωτίστως εἶναι πνευματικό καί ὅτι ἡ μόνη θεραπεία τῆς κοινωνίας εἶναι ἡ μετάνοια καί ἡ στροφή της πρός τόν Θεό.

Αἰσθάνομαι, ὅτι σιγά σιγά σέ ὅλο τόν κόσμο ἄρχισε νά ὑλοποιεῖται ἕνα παγκόσμιο ἐκπαιδευτικό σύστημα, ποῦ ἑτοιμάζει ἀνθρώπους ἀριθμούς, μηχανάκια-ρομπότ χωρίς κρίση καί διάκριση, ἕτοιμους γιά κατακτήσεις χωρίς φραγμούς, προϋποθέσεις καί ἀναστολές. Ἀνθρώπους ἐγωιστές, ποῦ ἡ μόνη τους ἔγνοια θά εἶναι πῶς νά γίνει τό θέλημά τους. Ἀνθρώπους ὑλιστές, ποῦ εὐτυχία γί’ αὐτούς θά σημαίνει φιλαυτία, φιληδονία καί φιλαργυρία. Ἀνθρώπους, ποῦ θά ὑπακοῦνε στά κελεύσματα τῆς νέας ἐποχῆς, τῆς νέας εἰδωλολατρίας καί θά ἕλκονται ἄπ’ αὐτά, τίς σαρκικές ἀπολαύσεις, τή βία καί τή μαγεία. Ἀνθρώπους ἕτοιμους νά εἰσχωρήσουν στή Νέα Τάξη Πραγμάτων, ποῦ ἑτοιμάζει μιά παγκόσμια πολιτικοοικονομική κυβέρνηση μέ ἕνα κυβερνήτη καί μιά παγκόσμια θρησκεία, ποῦ θά ἑνώσει ὅλες τίς ὑπάρχουσες θρησκεῖες, φτάνει νά ἀπολαμβάνουν τήν προσωρινότητά τους ἀδιαφορώντας γιά τόν ἄλλον. Καί ὅλα αὐτά νά συμβαίνουν, γιατί ὁ διάβολος διά τῶν ἑωσφορικῶν του ἀνθρώπων θέλει νά ἐπιβάλει στόν κάθε ἄνθρωπο ὅτι ὁ ἴδιος μπορεῖ νά γίνει θεός καί δέν ἔχει ἀνάγκη τόν ἕνα καί μοναδικό Τριαδικό Θεό τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως…

Πιθανόν ὅλα αὐτά νά ἀκούγονται περίεργα καί ἐξωπραγματικά, ἀλλά βλέπουμε ξεκάθαρα ὅτι τό ἐκπαιδευτικό μας σύστημα καί ἡ κομματοκρατία ἀποδέχονται ἄνευ ὅρων τήν παγκόσμια Νέα Τάξη Πραγμάτων καί δέν ἐπιτρέπουν νά βγεῖ πρός τά ἔξω μιά ἄλλη ἀγωγή, ἡ ὁποία νά εἶναι Ὀρθόδοξη καί ἑλληνική καί, τό κυριώτερο, νά εἶναι θεανθρώπινη.

Μιά θεανθρώπινη ἀγωγή

Ἄρα, θά πρέπει ἡ ἔγνοια μας νά εἶναι πῶς θά δώσουμε μία θεανθρώπινη ἀγωγή στά παιδιά μας, γιά νά μπορέσουν νά χαίρονται αὐτή τή ζωή καί ταυτόχρονα νά αἰσθάνονται ὅτι εἶναι πολίτες μιᾶς ἄλλης ζωῆς, τῆς εὐλογημένης βασιλείας τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τώρα καί πάντοτε καί εἰς τούς ἀπέραντους αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἑπομένως, δέν μπορεῖ κανείς νά μιλᾶ γιά ἀγωγή τῶν παιδιῶν μόνο μέσα ἀπό τό πρίσμα μιᾶς ἀνθρωποκεντρικῆς παιδείας, ἀφήνοντας στήν ἄκρη τήν ψυχοσωματική ὀντότητα τοῦ παιδιοῦ, ποῦ εἶναι ἄμεσα συνδεδεμένη μέ τόν Δημιουργό του, τόν Τριαδικό Θεό. Καί ἐπειδή πολλοί ἔχουν μιλήσει σέ γονεῖς καί σέ διάφορους συνδέσμους γονέων, ψυχολόγοι, ψυχαναλυτές, ψυχίατροι, κοινωνιολόγοι, παιδαγωγοί κ.α., ἀκοῦστε καί ἕναν «ἀδέσποτο» Δεσπότη τί διδάχτηκε ἀπό κάποιους ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ.

Οἱ ἅγιοι θεοπάτορες Ἰωακείμ καί Ἄννα, Καλλιάνα Οι πρῶτοι μου παιδαγωγοί, ὅπως πιστεύω καί τοῦ καθενός ἀπό σας, ὑπῆρξαν οἱ γονεῖς μου. Στά χρόνια της ἐφηβείας —κατά τό συνηθες— ξεστράτισα λίγο ἀπό τήν παιδαγωγία τῶν γονέων μου, νομιζόμενος ὅτι θά βρῶ τή χαρά τῆς ζωῆς στήν πολιτικοποίηση καί στόν πολιτισμό, τά δύο κύρια χαρακτηριστικά του λεγόμενου «σκεπτόμενου» ἀνθρώπου τῆς ἐποχῆς. Ἀλλά, ὅταν πῆγα στήν Ἑλλάδα γιά σπουδές, ξαφνικά ἀνακαλύπτω τή σύγχρονη ἁγιότητα, ἀνακαλύπτω ὅτι καί σήμερα ὑπάρχουν ἅγιοι, ἄνθρωποι ποῦ ζοῦν ἀπό τά τώρα μιά ἄλλη μεγαλύτερη καί πολύ καλύτερη ζωή ἀπό αὐτή ποῦ ζοῦμε τώρα. Αὐτό ἤτανε μία φοβερή ἀνακάλυψη καί ἀποκάλυψη γιά μένα, πολύ μεγαλύτερη καί ἀπό τό γεγονός τῆς τάχα εὕρεσης τῆς Ἀμερικῆς ἀπό τόν Κολόμβο!

Αὐτοί, λοιπόν, οἱ ἅγιοι Πατέρες καί οἱ ἅγιες Μητέρες, μέ βοήθησαν προσωπικά νά ἀντιληφθῶ ποιά ἀγωγή χρειάζομαι σάν ἄνθρωπος ποῦ κουβαλᾶ ἕνα σωρό πάθη καί λάθη γιά νά ἐλευθερωθῶ ἀπό αὐτά. Μέ βοήθησαν νά καταλάβω πῶς νά γιατρεύω σιγά-σιγά τόν ἑαυτό μου. Καί πραγματικά ἐκπλάγηκα ὅταν διαπίστωσα πῶς πολλές ἀπό τίς πνευματικές τους νουθεσίες, εἰδικώτερα αὐτές τοῦ ὁσίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου, ἦταν ἀντίστοιχες μ’ αὐτές ποῦ μᾶς ἔλεγε ἡ μάνα μου ἡ Μηλιά. Ἡ μάνα μου, ποῦ φοίτησε μόνο μέχρι τή δευτέρα τάξη τοῦ Δημοτικοῦ, ἐπειδή ἡ μητέρα της ἡ Μυροφόρα τήν ἔβγαλε ἀπό τό σχολεῖο, γιατί ἔπρεπε νά πηγαίνουν νά κόβουν λινάρι στό χωριό μας τή Ζώδια, λόγω του ὅτι ἡ μάνα μου ἦταν ὀρφανή καί τό σπίτι δέν εἶχε πατέρα. Καί τότε ἀποροῦσα καί ἔλεγα μέσα μου: «Πῶς γίνεται τίς συμβουλές τοῦ ἁγίου Πορφυρίου νά τίς ξέρει ἡ ἀγράμματη μάνα μου, ποῦ δέν πῆγε σχολεῖο, δέν πῆγε πανεπιστήμιο, δέν ἔμαθε νά διαβάζει ἐπαρκῶς καί τό πρῶτο βιβλίο ποῦ διάβασε συλλαβιστά ἦταν τό Γεροντικό, ἐπειδή εἶχε μεγάλα γράμματα, καί ποῦ βρῆκε στό μοναστήρι ποῦ ἤμουνα;»

Διερωτώμουνα λοιπόν, πῶς ἦταν δυνατό αὐτό; Τά ἴδια πράγματα ποῦ ἤξερε καί δίδασκε ἕνας σύγχρονος ἅγιος, ποῦ ἦταν καί ἄριστος παιδαγωγός, νά τά ξέρει ἡ Μηλιά, ἡ γιαγιά μου ἡ Μυροφόρα, ὁ πατέρας μου ὁ μάστρε-Νικόλας ὁ ἀλετράρης (κατασκευαστής ἀρότρων); Τότε κατάλαβα ὅτι πίσω ἀπό τή Μηλιά, τή Μυροφόρα, τό μάστρε-Νικόλα, τούς ὁσίους Γέροντες Σωφρόνιο τοῦ Ἔσσεξ, Παΐσιο τόν Ἁγιορείτη καί Πορφύριο κρύβεται Ἕνας καί ὁ Αὐτός, ποῦ τούς φωτίζει καί τούς ἐμπνέει ὅλους: Τό Ἅγιον Πνεῦμα, ὅπως διαβάζουμε στό immorfou.org.cy!

Τό φῶς ἑνός ἀναπτήρα

Ὁ ὅσιος Ἰάκωβος ὁ ἐν Εὐβοία μέ παιδιάΕπομενως, ὡς ἐπίσκοπος, ἔχω εὐθύνη ἀπέναντι σ’ αὐτούς τούς ἀνθρώπους, εἰδικά στόν Γέροντά μου ἅγιο Ἰάκωβο Τσαλίκη τόν ἐν Εὐβοία, ποῦ μου ἐμπιστεύθηκαν τή δική τους παιδαγωγική γιά νά τή μοιραστῶ μέ ἄλλους ἀνθρώπους. Ὅπως μου εἶπε κάποτε ὁ ὅσιος Ἰάκωβος· «Θά κληθεῖς, παιδί μου, ὡς Ἐπίσκοπος ποῦ θά γίνεις εἰς τήν Κύπρον, νά εἶσαι ἕνας ἀναπτήρας. Καί θά ἀνάβεις τότε τό φῶς ἑνός ἀναπτήρα. Ὄχι ἄλλα τίποτε σπουδαῖα πράματα! Δέν θά εἶσαι τίποτα σπουδαῖο. Ἕνας ἀναπτήρας θά εἶσαι». Καί τόν ρώτησα τότε· «Καί τί νά λέω στόν κόσμο ὅταν γίνω ἐπίσκοπος, Γέροντα;» Μοῦ ἀπάντησε· «Νά λές ὅ,τι ἄκουσες ἀπό τόν γέρο Πορφύριο· ὅ,τι ἄκουσες ἀπό τόν γέρο Παΐσιο· ὅ,τι ἄκουσες ἀπό τόν γέρο Εὐμένιο τόν Λεπρό· ὅ,τι ἄκουσες ἀπό τή μάνα σου τή Μηλιά καί τή γιαγιά σου τή Μυροφόρα. Ἄν ἄκουσες καί ἀπό μᾶς ἐδῶ στόν Ὅσιο Δαβίδ κάτι καλό, πές καί γιά μᾶς τούς χαζούς». Ἔτσι μου εἶπε. Καί πρόσθεσε· «Θά εἶναι τέτοια ἡ σύγχυση τῆς ἐποχῆς, ὅταν φτάσεις ἐσύ νά εἶσαι πενήντα» —τώρα εἶμαι πενηνταέξι, χάριτι Θεού—, «ποῦ αὐτό τό λίγο φῶς ποῦ θά δείχνεις στούς ἀνθρώπους, θά τό νομίζουν πυρκαγιά. Ὅτι εἶναι πολύ σπουδαῖο. Ἀλλά, μήν ὑπερηφανευτεῖς. Αὐτά ποῦ θά λές, θά εἶναι τό φῶς τό δικό μας. Ἐσύ, δέν ἔχεις φῶς». Ἄρα, αὐτά ποῦ θά ἀκούσετε, δέν εἶναι τοῦ Νεόφυτου. Εἶναι τό φῶς αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων. «Τό μόνο», μοῦ λέει, «ποῦ θά εἶναι δικό σου, εἶναι τό ὅτι θ’ ἀνάβεις τόν δικό μας ἀναπτήρα». Δηλαδή, ἕνα κλίκ πάνω στό κουμπί τοῦ ἀναπτήρα θά εἶναι ἡ δική μου ἡ προσφορά…

Ἡ βεβαιότητα τῆς Ἀναστάσεως

Γέρων Σωφρόνιος τοῦ Ἔσσεξ Ἄς ἀρχίσουμε λοιπόν, ἀπό τόν Γέροντα Σωφρόνιο τοῦ Ἔσσεξ, τόν ὁποῖο γνώρισα λίγο, ἕνα μεγάλο θεολόγο τῆς ἐποχῆς μας. Αὐτός ἦταν Ρῶσος στήν καταγωγή, ἀναδείχθηκε σπουδαῖος ζωγράφος, καί κατόπιν, ἀναζητώντας τήν ἀλήθεια, ἀσχολήθηκε μέ τόν διαλογισμό τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν. Ἦλθε ὅμως σέ μετάνοια γιά τόν τρόπο ζωῆς του καί πῆγε νά μονάσει στό Ἅγιον Ὅρος. Ἐκεῖ γνώρισε τόν ἅγιο Σιλουανό, ἔγινε μοναχός καί ἱερομόναχος καί μετά, ὅταν ἀρρώστησε, μετέβη γιά μικρό χρονικό διάστημα στή Γαλλία, γιά νά καταλήξει στήν Ἀγγλία, ὅπου συνέστησε δύο μοναστήρια, ἕνα γυναικεῖο καί ἕνα ἀνδρικό, δίπλα-δίπλα. Ἡ γνωριμία καί μαθητεία του στόν ὅσιο Σιλουανό καθόρισε τή μετέπειτα ζωή του, καθώς ἐκεῖνος τοῦ ἀποκάλυψε τήν ἀγωγή τῆς ἁγιότητας, πῶς δηλαδή ἕνας πιστός μπορεῖ νά γίνει ἅγιος. Στήν περίπτωση τοῦ Σωφρονίου ἔχουμε ἕνα Γέροντα μέ μεγάλη ἐγκύκλιο μόρφωση, ποῦ δέν ἦταν σάν τούς ὁσίους Ἰάκωβο, Παΐσιο καί Πορφύριο, ποῦ ἤξεραν μόνο τά γράμματα τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς καλογερικῆς. Σκεφτεῖτε ὅτι ὁ Γέρο Σωφρόνιος τοῦ Ἔσσεξ μελέτησε ὅλους τους ὑπαρξιακούς φιλοσόφους της Γαλλίας καί ἦταν πιό μοντέρνος ἀπό τούς μοντέρνους της ἐποχῆς του.

Ἀναφορικά πρός τό θέμα τῆς διαπαιδαγώγησης, γράφει μεταξύ ἄλλων καί τά ἑξῆς:

«… Ἐπειδή οἱ γυναῖκες τῆς ἐποχῆς μᾶς ἔχασαν τήν ὑψηλή αὐτή συνείδηση, ἄρχισαν νά γεννοῦν προπαντός κατά σάρκα. Τά παιδιά μᾶς ἔγιναν ἀνίκανα γιά τήν πίστη. Συχνά ἀδυνατοῦν νά πιστέψουν ὅτι εἶναι εἰκόνα τοῦ Αἰωνίου Θεοῦ. Ἡ μεγαλύτερη ἁμαρτία στίς ἡμέρες μᾶς ἔγκειται στό ὅτι οἱ ἄνθρωποι βυθίστηκαν στήν ἀπόγνωση καί δέν πιστεύουν πιά στήν Ἀνάσταση. Ὁ θάνατος τοῦ ἀνθρώπου ἐκλαμβάνεται ἀπ’ αὐτούς ὡς τελειωτικός θάνατος, ὡς ἐκμηδένιση. Ἐνῶ πρέπει νά θεωρεῖται ὡς στιγμή ἀλλαγῆς τῆς μορφῆς τῆς ὑπάρξεώς μας. Ὡς ἡμέρα γεννήσεώς μας, στήν ἀνώτερη ζωή. Σ’ ὁλόκληρο πλέον τό πλήρωμα τῆς ζωῆς ποῦ ἀνήκει στόν Θεό.

Ἀλήθεια, τό Εὐαγγέλιο λέει: ‘‘ Ὁ πιστεύων εἰς τόν Υἱόν ἔχει ζωήν αἰώνιον ὁ δέ ἀπειθῶν τῷ Υἱῶ οὐκ ὄψεται ζωήν’’ (Ἰω. 3,36). ‘‘Αμήν, ἀμήν λέγω ὑμίν ὅτι… ὁ πιστεύων τῷ πέμψαντι μέ ἔχει ζωήν αἰώνιον, καί εἰς κρίσιν οὐκ ἔρχεται, ἀλλά μεταβέβηκεν ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν’’ (Ἰω. 5,24). ‘‘Αμήν, ἀμήν λέγω ὑμίν, ἐάν τίς τόν λόγον τόν ἐμόν τηρήση, θάνατον οὐ μή θεωρήση εἰς τόν αἰώνα’’ (Ἰω. 8,51). Παρόμοιες λοιπόν ἐκφράσεις μποροῦμε νά ἀναφέρουμε πολλές.

Γιατί ἡ πλειονότητα τῶν ἀνθρώπων ἔχασε τήν ἱκανότητα νά πιστεύει; Δέν εἶναι ἄραγε ἡ νέα ἀπιστία συνέπεια τῆς εὐρύτερης μορφώσεως, ὅταν αὐτό ποῦ λέει ἡ Γραφή γίνεται μύθος, ἀπραγματοποίητο ὄνειρο; Ἡ πίστη, ἡ ἱκανότητα γιά τήν πίστη, δέν ἐξαρτᾶται πρωτίστως ἀπό τόν βαθμό μορφώσεως τοῦ ἀνθρώπου. Πράγματι παρατηροῦμε ὅτι στήν ἐποχή μας, κατά τήν ὁποία διαδίδεται ἡ μόρφωση, ἡ πίστη ἐλαττώνεται, ἐνῶ θά ἔπρεπε οὐσιαστικά νά συμβαίνει τό ἀντίθετο· ὅσο δηλαδή πλατύτερες γίνονται οἱ γνώσεις τοῦ ἀνθρώπου, τόσο περισσότερες ἀφορμές ἔχει γιά νά ἀναγνωρίζει τή μεγάλη σοφία τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου. Σέ τί λοιπόν συνίσταται ἡ ρίζα τῆς ἀπιστίας;

Πρίν ἀπ’ ὅλα ὀφείλουμε νά ποῦμε ὅτι τό θέμα αὐτό εἶναι πρωτίστως ἔργο τῶν γονέων, τῶν πατέρων καί τῶν μητέρων. Ἄν οἱ γονεῖς φέρονται πρός τήν πράξη τῆς γεννήσεως τοῦ νέου ἀνθρώπου μέ σοβαρότητα, μέ τήν συνείδηση ὅτι τό γεννώμενον βρέφος μπορεῖ νά εἶναι ἀληθινά υἱός ἀνθρώπου κατ’ εἰκόνα τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου, δηλαδή τοῦ Χριστοῦ, τότε προετοιμάζονται γιά τήν πράξη αὐτή ὄχι ὅπως συνήθως γίνεται αὐτό.

[…] Ἐκεῖνο ὅμως ποῦ ἀποτελεῖ πραγματικό πρόβλημα γιά τήν Ἐκκλησία, τόν προορισμό της, εἶναι τό πῶς νά πείσει τούς ἀνθρώπους ὅτι εἶναι ἀληθινά τέκνα καί θυγατέρες τοῦ αἰωνίου Πατρός, πῶς νά δείξει στόν κόσμο τήν δυνατότητα μιᾶς ἄλλης ζωῆς, ὅμοιας πρός τή ζωή τοῦ ἰδίου τοῦ Χριστοῦ ἤ τή ζωή τῶν προφητῶν καί τῶν ἁγίων.

Ἡ Ἐκκλησία ὀφείλει νά φέρει στόν κόσμο ὄχι μόνο τήν πίστη στήν ἀνάσταση, ἀλλά καί τή βεβαιότητα γι’ αὐτήν. Τότε περιττεύει ἡ ἀπαίτηση γιά ὁποιεσδήποτε ἄλλες ἠθικιστικές διδασκαλίες […]». (Ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο τοῦ (†) Ἀρχιμ. Σωφρονίου, Τό Μυστήριο τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ 2010).

Ὅλα αὐτά τά σπουδαῖα, ποῦ καταθέτει ἐδῶ ὁ Γέροντας, καταλήγουν σέ μία πολύ σοβαρή ἐπισήμανση: Ὅτι σήμερα, ὅσο ποτέ ἄλλοτε, ὅλοι ἐμεῖς καλούμαστε νά πιστέψουμε στήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ὅτι Αὐτός ὁ Χριστός πράγματι στόν Γολγοθά ἔδωσε τή μάχη τῶν μαχῶν μέ τόν σατανᾶ, μέ τήν ἁμαρτία, τόν θάνατο καί νίκησε. Γι’ αὐτό ψάλλουμε, «Χριστός ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτω θάνατον πατήσας». Αὐτό εἶναι τό ἕνα ποῦ πρέπει νά πιστέψουμε μέ ὅλη μας τήν καρδιά, μέ ὅλο μας τόν νοῦ. Τό δεύτερο εἶναι νά πιστέψουμε ὅτι θά ‘ρθεῖ μιά μέρα, ποῦ ὅλοι θά βγοῦμε ἀπό τούς τάφους καί θά ἀναστηθοῦμε, ὅπως ὁμολογοῦμε στό Σύμβολο τῆς Πίστεως· «Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καί ζωήν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος». Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καί ἡ ἀνάσταση ἡ δική μας εἶναι ἕνα δόγμα τόσο καίριο ποῦ, ἐάν δέν τό πάρουμε στά σοβαρά καί τό πιστέψουμε καί τό μεταδώσουμε στά παιδιά μας, δέν κάναμε τίποτε σ’ αὐτή τή ζωή, ὅσες διαλέξεις καί νά ἀκούσουμε, ὅσες ὁμιλίες καί ἄν ποῦμε.

Τό παιδί κατά τόν ἅγιο Πορφύριο στίς πρῶτες φάσεις τοῦ βίου του

(Ὅσιος Πορφύριος, ἀρχιμ. Ἀμβροσίου Γκορελώφ) Τωρα, θά γίνω πολύ συγκεκριμένος μέ τό τί ἔλεγε ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὁ ἅγιος Πορφύριος, γιά τίς διάφορες φάσεις τῆς πρώιμης ζωῆς τοῦ παιδιοῦ καί πόσο ἐπηρεάζεται κάτ’ αὐτές ἀπό τήν πίστη ἤ τήν ἀπιστία, ἀπό τήν ἀρετή ἤ τήν ἁμαρτία τῶν γονέων του.

Νά ἐπισημάνουμε ἀρχικά ὅτι οἱ σύγχρονοι ἅγιοι —ὅπως βεβαίως καί οἱ παλαιοτεροι— ἐλάχιστα μιλοῦν γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν στό σχολεῖο καί πάρα πολύ γιά τήν ἀγωγή ποῦ λαμβάνουν ἀπό τούς γονεῖς. Κι αὐτό σέ ἀντίθεση μ’ ἐμᾶς, ποῦ μιλᾶμε πολύ περισσότερο γιά τό σχολεῖο, τά ἐκπαιδευτικά προγράμματα, τούς δασκάλους, καί ἐλάχιστα γιά τόν δικό μας ρόλο, εἴτε εἴμαστε γονεῖς, εἴτε εἴμαστε ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας. Μ’ αὐτό τόν τρόπο εἶναι σάν νά θέλουμε νά ἀποποιηθοῦμε τή δική μας παιδαγωγική εὐθύνη, ποῦ εἶναι καί ἡ πλέον σημαντική, καί νά τή μεταφέρουμε στίς πλάτες τοῦ ἑκάστοτε ἐκπαιδευτικοῦ ἀπρόσωπου συστήματος.

Θά ἀναπτύξω, λοιπόν, τό πῶς ὁ ὅσιος Πορφύριος ἀναλύει τή σταδιακή διαμόρφωση καί διάπλαση τῆς προσωπικότητας τοῦ παιδιοῦ κατά τήν πρώιμη φάση τῆς ζωῆς του, κάτι ποῦ ὁ ὅσιος ἀντιλήφθηκε καί διατύπωσε μέ τόση ἐνάργεια, ὅσο ἐλάχιστοι ἄλλοι. Καί κατά πρῶτον πῶς βλέπει νά ἐπηρεάζεται ὁ χαρακτήρας τοῦ παιδιοῦ καί κάτ? ἐπέκταση ἡ ἀγωγή τοῦ τήν ὥρα τῆς σύλληψης. Δεύτερον, ποιοί παράγοντες ἐπιδροῦν στό παιδί καθόλη τή διάρκεια τῆς κυοφορίας του. Καί, τρίτον, θά μιλήσουμε γιά τήν περίοδο τοῦ θηλασμοῦ καί πόσο εἶναι καθοριστική ὅσον ἀφορᾶ στή διαμόρφωση τοῦ χαρακτήρα τοῦ παιδιοῦ στά χρόνια της ἐφηβείας του. Τέλος, θά ἀφιερώσουμε λίγο χρόνο γιά νά μιλήσουμε γιά τή διαμόρφωση τοῦ παιδιοῦ στά ἀμέσως ἑπόμενα χρόνια, δηλαδή μέχρι τήν ἡλικία τῶν ἑπτά ἐτῶν, ἡ ὁποία εἶναι μιά σημαντική χρονική στιγμή στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ, ὅπως ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος, «μετά τελείωσε ἡ ὑπόθεση». Παρόλο δηλαδή ποῦ ἐπικρατεῖ ἡ ἀντίληψη ὅτι στή σχολική ἐκπαίδευση ἤ καί στά Κατηχητικά σχολεῖα παρέχεται ἀγωγή στά παιδιά, στήν οὐσία ἐκεῖ ἁπλῶς ξεδιπλώνεται τό παιδί ὅπως ξεδιπλώνεται ἕνα μαντήλι. Δηλαδή ξεδιπλώνει ὅλα αὐτά τά ὁποία κληρονόμησε τήν ὥρα τῆς σύλληψής του, τήν περίοδο τῆς κυοφορίας του, τούς μῆνες τοῦ θηλασμοῦ καί τά πρῶτα-πρῶτα χρόνια της ζωῆς του. Διότι μετά τά ἑπτά τοῦ χρόνια στήν πραγματικότητα τό παιδί εἶναι ἤδη διαμορφωμένο.

Σύλληψη τοῦ παιδιοῦ

Ἄς ξεκινήσουμε μέ τή σύλληψη τοῦ ἀνθρώπου. Λίγοι ἴσως εἶναι οἱ χριστιανοί ποῦ ἔχουν ἀντιληφθεῖ ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει τό γεγονός τῆς σύλληψης, ὄχι μονάχα τοῦ Κυρίου (Εὐαγγελισμός τῆς Θεοτόκου), ἀλλά καί τῆς Παναγίας μᾶς (9 Δεκεμβρίου) καί τοῦ Τιμίου προδρόμου (23 Σεπτεμβρίου), τῶν δύο μεγάλων προτύπων ζωῆς γιά τόν κάθε ἄνθρωπο Καί, βεβαίως, μέσα στόν εὐλογημένο ἀπό τόν Θεό Γάμο, μέσα στό Μυστήριο τοῦ Γάμου, ἡ συνεύρεση τῶν συζύγων καί ἡ ἐν συνέχεια σύλληψη τοῦ ἀνθρώπου δέν συνιστᾶ ἁμαρτωλή πράξη, οὔτε πονηρή, ὅπως ἴσως νομίζουν πολλοί, ἄλλ’ εἶναι μία πράξη εὐλογημένη. Ἀποτελεῖ πραγμάτωση τῆς ἐντολῆς τοῦ Κυρίου, «αὐξάνεσθε καί πληθύνεσθε», καί, τοῦ «ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν». Ἡ ἕνωση ἀνδρός καί γυναικός μέσα στόν Γάμο ἔχει ἕνα στόχο, ἕνα σκοπό, τήν ἁγιότητα. Ἡ Δυτική Εὐρώπη τόν τόσο εὐλογημένο τρόπο τῆς σύλληψης τόν ὑποβάθμισε καί τόν ἔκαμε σεξολογία.

Λέει ἐν προκειμένω ὁ ἅγιος Πορφύριος: «Ἡ ψυχική καί σωματική ὑγεία τοῦ κάθε παιδιοῦ ξεκινᾶ ἀπό τόν τρόπο τῆς συλλήψεώς του». Ἐπειδή εἶναι πολύ σημαντικό αὐτό, τό ἐπαναλαμβάνω. «Ἡ ψυχική καί σωματική ὑγεία τοῦ κάθε παιδιοῦ ξεκινᾶ ἀπό τόν τρόπο συλλήψεώς του». Καί, ἀκοῦστε, τί πρότεινε σχετικά ἕνας καλόγερος, ἕνας ἀσκητής, ἕνας ἅγιος στά πνευματικά του τέκνα. Πῶς δηλαδή νά συνέρχεται τό ζευγάρι. «Πρῶτα», λέει, «δημιουργοῦμε ἀτμόσφαιρα». Αὐτό τό λένε καί οἱ σεξολόγοι καί οἱ ψυχολόγοι, κάπως βεβαίως διαφορετικά καί ὑπονοώντας ἄλλα. Ἀλλά, τί ἀτμόσφαιρα ἐννοεῖ ὁ ἅγιος; «Πρῶτα», λέει, «λιβανίζουμε. Προσεύχονται μαζί ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα, διότι δέν μπορεῖ ἡ σεξουαλικότητα τοῦ ζεύγους νά εἶναι ἕνωση δύο σωμάτων, δηλαδή ἕνωση κρεάτων μόνο, σαρκική! Εἶναι σχέση βαθιά μυστηριακή. Ἄρα, θά πρέπει νά δημιουργήσουμε ἕνα μυστήριο μέσα σ’ αὐτή τή σχέση. Λιβανίζουμε καί προσευχόμεθα». Τό θεωροῦσε πάρα πολύ σημαντικό τό ζευγάρι ὅταν συνέρχεται, νά προσεύχεται προηγουμένως, «γιά νά εἶναι αὐτή ἡ σχέση ἐν Πνεύματι Ἁγίω». Κι αὐτό, ἐπειδή οἱ ἅγιοι βλέπουν μέ τούς πνευματικούς τους ὀφθαλμούς αὐτά ποῦ δέν βλέπουμε ἐμεῖς, ὅτι δηλαδή δέν ὑπάρχει στιγμή στόν ἄνθρωπο ποῦ νά μήν τόν ἐπηρεάζει, εἴτε τό Ἅγιον Πνεῦμα θετικά, εἴτε τά δαιμονικά πνεύματα ἀρνητικά. Δηλαδή, ἄν τό ζευγάρι ἐκείνη τήν ὥρα ποῦ συνέρχεται ἀδιαφορήσει, ἀνεξάρτητα ἄν θά κάμει παιδί ἤ ὄχι, καί δέν συνεργαστεῖ μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα, τότε θά ἔρθουν τά ἄλλα τά πνεύματα, τά πονηρά, καί τότε οὐαί καί ἀλίμονο τί γίνεται! Στήν περίπτωση αὐτή, τό παιδί ποῦ μπορεῖ νά προκύψει ἀπό τήν ἕνωση τῶν δύο σωμάτων, θά εἶναι ἕνα παιδί ποῦ ἀπό τήν ὥρα τῆς σύλληψής του θά εἶναι δέκτης δαιμονικῶν ἐνεργειῶν. Καί θά τό μεγαλώνεις καί θά λές, «μά πῶς βγῆκε τοῦτο τό παιδί ἔτσι ἰδιότροπο; Ἔτσι νευρικό; Μέ τέτοιες διαθέσεις; Μέ τέτοιες ὁρμές;» Ἄν ὅμως φέρεις στόν νοῦ σου τήν ὥρα τῆς συλλήψεώς του, τότε, μέ τόν φωτισμό τοῦ Θεοῦ θά ἀντιληφθεῖς ὅτι ἐσύ εἶσαι ὁ αἴτιος, γιά νά βγεῖ ἔτσι τό παιδί.

Ἡ Σύλληψις τοῦ τιμίου Προδρόμου «Λιβανίζουμε», λοιπόν, λέει ὁ ἅγιος, «καί προσευχόμεθα». Ἐδῶ νά σημειώσω πῶς μάλιστα ἔλεγε, «ὅτι σημασία δέν ἔχει ἡ ποσότητα τῶν προσευχῶν, ἀλλά ἡ ποιότητα καί κάθε προσευχή κάτι χαρίζει». Γιά παράδειγμα ἔλεγε: «Μόνο τό Βασιλεῦ Οὐράνιε». Θεωροῦσε πολύ σημαντική τήν προσευχή αὐτή, γιατί ἀπευθύνεται στό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί ἔλεγε· «Βρέ, νά τονίζετε, ‘‘ἐλθέ καί σκήνωσον ἐν ἠμίν καί καθάρισον ἠμᾶς ἀπό πάσης κηλίδος’’. Νά νοιώθεις τήν κάθε λέξη. Μετά», συνεχίζει ὁ ἅγιος «ὅταν τό ζευγάρι ἀποκτήσει αὐτή τή δύναμη νά προσεύχεται, ἄνδρας καί γυναίκα μαζί, πρίν ἀπ’ αὐτή τήν πράξη τήν εὐλογημένη, τότε δημιουργεῖται ἱερός ἐνθουσιασμός. Καί μετά γίνεται ἡ συνεύρεση. Ἡ σχέση τοῦ ζεύγους εἶναι ὅπως ἡ σχέση τοῦ Χριστοῦ μέ τήν Ἐκκλησία. Ὅ,τι λέει ἡ πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή τήν ὥρα ποῦ γίνεται τό Μυστήριο τοῦ Γάμου· ‘‘ἐγώ δέ λέγω εἰς Χριστόν καί εἰς τήν Ἐκκλησίαν’’». Ὅπως δηλαδή εἶναι τόσο μεγάλο τό μυστήριο τῆς σχέσης τοῦ Χριστοῦ μέ τήν Ἐκκλησία, ἔτσι δυνατό καί μεγάλο μυστήριο εἶναι ἡ σχέση τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας.

Κύηση τοῦ παιδιοῦ

Μετά τή σύλληψη τοῦ παιδιοῦ, ἡ ζωή τοῦ καθορίζεται ἀπό τή ζωή τῆς μητέρας κατά τήν κύηση καί, γενικώτερα, τή ζωή τοῦ ζεύγους. Ὅλα νά τά κάνει κανείς τέλεια. Ἄν ἡ σχέση μέ τόν σύζυγο ἤ τή σύζυγο εἶναι διασαλευμένη, πᾶνε χαμένα. Δηλαδή δέν εἶναι μία τεχνική, δέν εἶναι μία ἐρωτική τεχνική, ἀλλά εἶναι μία διάθεση ἀλληλοπεριχώρησης. Αὐτό, τί σημαίνει; Σημαίνει ἀμοιβαῖες ὑποχωρήσεις, σημαίνει πολλές φορές θά πεῖ ὁ ἕνας του ἄλλου συγγνώμη. Σημαίνει ὅτι θά μάθουμε νά προσευχόμαστε μαζί, θά μάθουμε νά κοινωνοῦμε μαζί, θά μάθουμε, εἰ δυνατόν, νά ἐξομολογούμαστε μαζί.

Ὁ ἀσπασμός τῆς Θεοτόκου καί τῆς Ἐλισάβετ, Ἁγία Σοφία 11ος αἵ. Κάτι ἄλλο πολύ σημαντικό. Κατά τή διάρκεια τῆς κυήσεως δέν πρέπει νά συνέρχονται οἱ σύζυγοι, κι ἄς λένε οἱ διάφοροι ψυχολόγοι καί γιατροί ὅτι δέν ὑπάρχει πρόβλημα μέχρι τόν ἕκτο μήνα τῆς κυοφορίας τοῦ παιδιοῦ. Τό βρέφος μέ τή συνεύρεση τῶν γονιῶν τοῦ ταράσσεται. Ξαφνιάζεται καί συμμετέχει σ’ αὐτή τήν ὅποια ἐρωτική σχέση τῶν συζύγων. Εἶναι λάθος νά νομίζουν οἱ σύζυγοι ὅτι τότε εἶναι μόνον αὐτοί παρόντες. Εἶναι καί τό παιδάκι παρόν! Καί τό παιδί τότε εἰσπράττει στό εἶναι τοῦ τίς ἐπιθυμίες τῶν γονέων του. Καί αὐτό καθορίζει πάρα πολλές καί πολύ λεπτές συμπεριφορές, ποῦ θά ἔχει κατόπιν ὁ ἄνθρωπος, τίς ὁποῖες μέχρι σήμερα ἡ ἐπιστήμη ψάχνει νά τίς ἑρμηνεύσει καί δέν ἑρμηνεύονται. Νά φέρω ἕνα παράδειγμα. Ὁ προβληματισμός ποῦ ὑπάρχει σήμερα καί ἡ συζήτηση γιά τήν ὁμοφυλοφιλία. Νομίζουν διάφοροι ὅτι θά λύσουν τό πρόβλημα μέ τά σύμφωνα συμβίωσης καί τίς διάφορες νομοθεσίες ποῦ ψηφίζουν γιά νομιμοποίηση τῆς ὁμοφυλοφιλίας, γιά νά ἔχουν οἱ ὁμοφυλόφιλοι τά ἴδια δικαιώματα ποῦ ἔχει καί ἕνα ζευγάρι ἑτερόφυλων, λές καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι νόμοι καί ἀριθμοί. Καί ὅμως, οἱ ὁμοφυλόφιλοι, κατά τούς ἁγίους Πατέρες, εἶναι ἄνθρωποι ποῦ τούς καθόρισε σέ μεγάλο βαθμό ἡ σεξουαλική συμπεριφορά τῶν γονιῶν καί τῶν προγόνων τους. Οἱ ἅγιο Πατέρες μᾶς γνώρισαν ἐν Πνεύματι Ἁγίω ὅτι ὁ ἄνθρωπος καθορίζεται ἐκείνη τήν ὥρα, ἐάν τό ζευγάρι δέν ἔχει φυσική σχέση καί στάση κατά τή διάρκεια τῆς κυοφορίας. Δηλαδή, ἐάν γίνεται ὁποιαδήποτε παρά φύση σχέση (πρωκτική ἤ στοματική) μεταξύ τῶν γονέων κατά τή διάρκεια τῆς κυοφορίας, τότε αὐτή ἡ παρά φύση σχέση, ἐπειδή εἶναι ἐπιθυμία δυνατή, μεταδίδεται στό παιδί καί αὐτό καθορίζει τή σεξουαλική συμπεριφορά του, ὅταν αὐτό θά ξεδιπλώσει στά χρόνια της ἐφηβείας του. Αὐτό εἶναι μία πολύ δυνατή ἀλλά καί θεολογικά τεκμηριωμένη ἑρμηνεία. Βεβαίως, καί ἄν ἀκόμη οἱ ἁμαρτίες τῶν γονιῶν ἤ καί τῶν προγόνων κληροδοτοῦν στά παιδιά καί τούς ἀπογόνους τους ροπές πρός τίς σαρκικές ἁμαρτίες, ὁ Θεός δέν εἶναι ἄδικος! Ὑπάρχει θεραπεία! Καί ἡ θεραπεία ἤ ἔστω ὁ περιορισμός τῶν σαρκικῶν παθῶν εἶναι κατά τούς ἁγίους Πατέρες ἡ ἔμπονη προσευχή στόν Χριστό καί στή μόνη ἁγνή καί ἄχραντο Παρθένο Θεοτόκο Μαρία, καί ὁ ἀγώνας γιά συνειδητή μετάνοια ὄχι μόνο γιά τά δικά μας πάθη, ἀλλά καί γιά τά πάθη τῶν γονιῶν καί τῶν προγόνων μας, γιά τά ὁποία δέν μετανόησαν οὔτε ἐξομολογήθηκαν γί? αὐτά.

Ὁ θηλασμός καί τά πνευματικά μικρόβια

Κατά τή διάρκεια τοῦ θηλασμοῦ ἐπίσης, εἶναι καλά νά ὑπάρχει ὅσο γίνεται μιά ἐρωτική ἐγκράτεια. Διότι, λέει, τό μητρικό γάλα χαλάει. Ὅλη ἡ διαπαιδαγώγηση τοῦ βρέφους γίνεται μέ τόν θηλασμό. Μοναδικές στιγμές! Μάλιστα, ἀκοῦστε τί ὡραία συμβούλευε ὁ ἅγιος Πορφύριος μερικές κοπέλες ποῦ πήγαιναν ἐκεῖ, ποῦ ἦταν νέες μητέρες, ποῦ εἶχαν ἀρτιγέννητα βρέφη. Τό πρῶτο ποῦ τούς συνιστοῦσε, μόλις γεννοῦσαν, ἦταν νά μή δέχονται ἐπισκέψεις κατά τίς πρῶτες σαράντα μέρες. Πόσο σοφά ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἔχει καθορίσει τίς εὐχές τοῦ σαραντισμοῦ! Ὁ λόγος εἶναι σαφής: Τά πνευματικά μικρόβια, τά ὁποῖα ἐκπέμπουν οἱ ἄνθρωποι. Καί αὐτά τά πνευματικά μικρόβια μεταδίδονται στούς συνανθρώπους μας καί, ἰδιαιτέρως, στά παιδιά. Τά παιδιά εἶναι πάρα πολύ εὐάλωτα. Ἀπό τίς ἐπιθυμίες τῶν ἀνθρώπων, εἰδικά ἀπό τούς κακόβουλους, τούς ζηλιάρηδες, τούς φθονερούς, τούς ἀνθρώπους ποῦ πηγαίνουν σέ μάγους, τούς ἀνθρώπους ποῦ ἔχουν ἀνήθικη ζωή. Ἡ πειρασμική ἐνέργεια ποῦ ἔχουν καί ἐκπέμπουν αὐτές οἱ κατηγορίες ἀνθρώπων μεταδίδονται στά παιδιά μας.

Παναγία ¨ἡ Γαλακτοτροφοῦσα, 16ος αἵ. Ἄς ποῦμε ἕνα ἐξ ἀντιθέτου παράδειγμα. Δέν σᾶς κάνει ἐντύπωση γιατί οἱ Ὀρθόδοξοι ἐπιμένουν, εἴκοσι αἰῶνες τώρα, νά φιλοῦν τό χέρι τοῦ παπᾶ; Ἡ ἀρχαία αὐτή παράδοση στηρίζεται στήν πεποίθηση πῶς τό χέρι αὐτό μεταδίδει εὐλογία, μεταδίδει Χάρη, ἐπειδή δί’ αὐτοῦ τελοῦνται τά Μυστήρια. Γί’ αὐτό, λοιπόν, κατά τίς πρῶτες σαράντα μέρες, κατά τίς ὁποῖες τόσο ἡ μάνα ὅσο καί τό παιδάκι εἶναι ἀνεκκλησίαστοι, πρέπει, ἰδιαιτέρως ἡ μάνα, νά ἔχει ἔγνοια. Νά μήν βγαίνει ἔξω. Σαράντα μέρες, λέει, νά εἶναι σαράντα μέρες προσευχῆς, γιά νά ζήσει ἐν Χριστῷ τό νέο μέλος τῆς οἰκογένειας ποῦ εἰσῆλθε σ’ αὐτή. Καί ἡ μάνα νά θηλάζει τό παιδί μέσα σέ προσευχή. Ὁ ὅσιος Πορφύριος μάλιστα ἔλεγε πῶς τό στόμα τοῦ παιδιοῦ εἶναι φτιαγμένο γιά νά ἐφαρμόζει ἀκριβῶς στή θηλή τοῦ μαστοῦ τῆς γυναικός. Ἔλεγε συγκεκριμένα: «Ὑπάρχει, βρέ, ὑδραυλική ἐφαρμογή. Εἶναι ἔτσι φτιαγμένο τό στόμα του, ποῦ δέν ἐπιτρέπει νά μπεῖ ἴχνος ἀέρος τήν ὥρα ποῦ θηλάζει τό παιδί, γιά νά μήν μπαίνουν μέσα μικρόβια. Ὄχι μόνον μικρόβια σωματικά καί ὑλικά, ἀλλά καί πνευματικά μικρόβια. Στή συνέχεια ἡ μάνα», λέει, «μόνη της μέ τό παιδί κλείνει τήν πόρτα, κανείς δέν σᾶς βλέπει. Φορᾶς τήν καθαρή σου ρόμπα, κάνεις προσευχή, σταυρώνεις τό παιδί καί τόν ἑαυτό σου ἐσύ καί τό μωρό. Μεγάλη στιγμή. Συγκίνηση. Δέος. Τό γάλα περνᾶ ἀπό τό ἕνα σῶμα στό ἄλλο σῶμα, τοῦ παιδιοῦ. Χωρίς ἐπαφή μέ μικρόβια. Χωρίς ἀποστειρώσεις μπουκαλιῶν. Χωρίς κόπο. Φυσικῶ τῷ τρόπω. Σ’ αὐτή τήν ἐπαφή γίνεται ἡ κάλυψη τῶν σωματικῶν καί ψυχικῶν ἀναγκῶν τοῦ παιδιοῦ. Αὐτές οἱ στιγμές», ἀκοῦτε τό αὐτό, «καθορίζουν τήν ἐφηβεία. Οἱ στιγμές τῆς μυστικῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν. Τώρα θεραπεύονται ὅλες οἱ ἀνάγκες τοῦ βρέφους. Τό ἀλλάζεις, τό κάνεις μπάνιο, τό θηλάζεις, τό βάζεις στήν κούνια του». ἀκοῦστε καί κάτι, ποῦ δέν θά σᾶς ἀρέσει· «Ὄχι ἀγκαλιές. Ὄχι φιλιά. Ὄχι χάδια στά πολύ-πολύ μικρά παιδιά. Γιατί τό μικρό παιδί εἶναι δέκτης ὅλων τῶν ἐπιθυμιῶν μας. Καί αὐτῶν τῶν ἐπιθυμιῶν, ποῦ δέν τίς ἐκδηλώνουμε, ἀλλά διαχέονται μέ ἕνα μυστήριο τρόπο στά παιδιά».

Χάδια καί φιλιά

Ἄρα, ἄν ἔχουμε ἔλλειψη καί δέν μᾶς ἀγκαλιάζει ὁ ἄντρας μας, δέν μᾶς πολυφιλᾶ, δέν μᾶς παραχαϊδεύει, δέν εἶναι ἀνάγκη αὐτό νά τοῦ τό φορτώσουμε τοῦ παιδιοῦ μας. Νά τό δοῦμε σάν ὑποκατάστατο. Διότι, ἔτσι συμβαίνει πολλές φορές. Τήν ἀποτυχημένη σχέση τοῦ ζεύγους, τήν εἰσπράττει τό παιδί. Καί γίνεται ἡ μάνα ὑπερπροστατευτική, ὁ πατέρας γίνεται ἐγωκεντρικός καί κλεισμένος στόν ἑαυτό του. Καί, τότε, τί γίνεται; Ὅταν ἀρχίσουμε τίς πολλές ἀγκαλιές, τά πολλά φιλιά, τά πολλά χάδια, δημιουργοῦμε μαλθακά, νωθρά, ἐξαρτημένα καί ἀνασφαλῆ παιδιά. Οὔτε νά ἀφήνεις ἄλλον, λέει ὁ ὅσιος, νά τά παίρνει ἀγκαλιά, διότι τοῦ μεταδίδει τά δικά του πνευματικά μικρόβια. Λοιπόν, αὐτά ποῦ λέει ὁ ἅγιος γιά τό κράτημα τοῦ παιδιοῦ ἀπό ξένους θυμᾶμαι ἔντονα νά τό τηροῦν στήν Κύπρο οἱ παλαιότερες γενιές. Θά μοῦ πεῖς τώρα, τό παιδί δέν θέλει χάδι; Δέν θέλει ἕνα φιλί; Δέν θέλει μιά ἀγκαλιά; Ἐδῶ θέλουν οἱ μεγάλοι. Λοιπόν, ἄκου τόν ἅγιο. «Νά τά κάνετε», λέει, «αὐτά, ἀλλά μυστικά. Μυστικά τό λαχταρᾶς, τό χαϊδεύεις καί νοερά τό φιλᾶς στό κεφαλάκι. Νοερά». Δηλαδή, νά ὑπάρχει μία σχέση μεταξύ μητέρας καί παιδιοῦ νοερῆ. Κι αὐτό εἶναι κάτι ποῦ δένεχουμε διδαχτεῖ. Ἄς πῶ ἕνα παράλληλο παράδειγμα. Ἐγώ, ὡς ἐπίσκοπος, ἔχω πρόβλημα μέ τόν τάδε ἱερέα. Τόν φέρνω στή μνήμη μου ἐκεῖ ποῦ εἶμαι στήν Εὐρύχου καί ἄς εἶναι αὐτός σέ ἄλλο χωριό. Νοερά τόν ἀγκαλιάζω καί νοερά τόν ἀσπάζομαι. Καί τοῦ λέω, πάλιν νοερά· «Πάτερ μου, σέ συγχωρῶ γι’ αὐτό ποῦ μου εἶπες, συγχώρα μέ καί σύ ἐμένα. Ὁ Χριστός ἐν τῷ μέσω ἠμῶν». Καί φέρνω στό, νοῦ μου τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μου καί τόν βάζω ἀνάμεσά μας, νά μᾶς ἑνώνει Αὐτός. Αὐτός ἦταν ὁ τρόπος τοῦ ἁγίου Πορφυρίου. Αὐτός ἦταν ὁ τρόπος τοῦ ἁγίου Ἰακώβου. Αὐτός ἦταν ὁ τρόπος τοῦ ἁγίου Παϊσίου. Ζοῦσαν νοερά μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ ὅλες τίς σχέσεις τους. Συνεχίζει λοιπόν καί μᾶς λέει ὁ ἅγιος Πορφύριος. Τό βρέφος εἶναι πολύ εὐαίσθητο στά χάδια. Διεγείρεται ἀμέσως. Ἐπίσης, εἶναι πολύ σημαντικό οἱ γονεῖς νά προσεύχονται πάνω ἀπό τήν κούνια τοῦ παιδιοῦ. Ἰδιαιτέρως, ὅταν κοιμᾶται τό παιδί. Τότε ἡ προσευχή ἐπιδρᾶ εἰς βάθος. Τό κακό δέν ἀνθίσταται. Ἡ ἔνταση πέφτει. Αὐτό τό ἔκαναν οἱ πρωτινοί. Οἱ πρωτινοί Κύπριοι περίμεναν τά παιδιά τους νά κοιμηθοῦν καί πήγαιναν πάνω ἀπό τήν κούνια καί τά σταύρωναν καί προσευχόντουσαν. Καί μετέδιδαν ἔτσι στά παιδιά τούς ἐνέργεια πνευματική. Γιά νά ἔχουν ἀποθέματα σέ δύσκολες ὧρες τῆς ἐφηβείας καί τῆς πρώτης νεότητας.

Μιά φορά, ὅπως μᾶς εἶπε ἡ πνευματική κόρη τοῦ ἁγίου Πορφυρίου καί συγγραφέας τοῦ ἀνά χείρας βιβλίου, τήν πῆρε τηλέφωνο ὁ ὅσιος καί μέ τό μέγα διορατικό του χάρισμα ποῦ ἦταν σάν τηλεσκόπιο, τῆς λέει· «Κόρη μου, μά γιατί ἔβαλες τόσο ψηλά τακούνια;» Ἔβλεπε καί τά τακούνια ποῦ φορεῖ. Τοῦ λέει, «Γέροντα, μοῦ ἀρέσουν». «Ναί», τῆς λέει, «ἀλλά ἀπό αὐτά ἐπηρεάζεται ἡ κυκλοφορία τοῦ αἵματός σου καί δυσκολεύεται τό ἔμβρυο ποῦ ἔχεις στήν κοιλιά σου. Ἀκοῦς; Δέν ἔχει ἀναπνοή ἐπαρκῆ». Καί λέω, κοίταξε, πῶς βλέπει ἕνας ἅγιος τή διαμόρφωση τῶν παιδιῶν, ἀκόμα καί ἀπό τά τακούνια ποῦ φοροῦμε, ἀκόμα καί ἀπό τά ροῦχα ποῦ φοροῦμε. Στήν περίπτωση ποῦ σ’ ἕνα σπίτι δέν ἔχει μόνο ἕνα παιδί, ἄλλ’ ἔχει δύο καί τρία καί τέσσερα, συμβούλευε ὁ ἅγιος· «Ἡ περιποίηση τοῦ κάθε παιδιοῦ νά γίνεται χωριστά. Νά μή σέ βλέπει τό μεγάλο νά θηλάζεις ἤ νά κάνεις μπάνιο τό μωρό. Μαχαιριά στήν καρδιά βάζεις. Ζηλεύει γιά πάντα». Τό πάθος τῆς ζήλειας εἶναι ἕνα πάθος ποῦ αὐτοί οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ εἶχαν μεγάλη ἔγνοια νά ἀντιμετωπίζεται σωστά, νά προλαμβάνεται.

Τό κλάμα τοῦ μωροῦ εἶναι τραγούδι

Γιά τό κλάμα τοῦ μωροῦ, ποῦ πολλές μανάδες δέν ἀντέχουν, ἔλεγε ὁ ὅσιος· «Ἰδιαιτέρως ὅταν κλάψει τήν πρώτη φορά, τήν πρώτη ἡμέρα, νά τό ἀφήσεις, νά μήν τό πιάσεις μέ τίποτα. Διότι μετά θά τό κακομάθεις». Καί συμπλήρωνε· «Τό κλάμα τοῦ μωροῦ εἶναι τραγούδι. Ἀνοίγουν καί οἱ φωνητικές χορδές. Ἐπίσης, ἐπιδρᾶ πάρα πολύ θετικά ἡ μουσική στό βρέφος». Μοῦ κάμνει ἐντύπωση ποῦ μίλαγε γιά τή μουσική, γιατί ὄντως εἶναι μέρος τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων, καί τῶν μεγάλων καί τῶν μικρῶν καί τῶν βρεφῶν καί τῶν κυοφορούμενων. Ἔλεγε· «Ὅταν εἶναι ἔγκυος ἡ γυναίκα, νά ἀκούει ἤρεμη μουσική. Νά ἀκούει βυζαντινή μουσική, νά ἀκούει παραδοσιακή μουσική, νά ἀκούει κλασική μουσική. Νά μήν ἀκούει ταραγμένη μουσική. Ἡ ταραγμένη μουσική ταράζει τό μωρό. Ἀκόμα καί τά ζῶα, ὅταν τούς βάζεις μουσική κατεβάζουν περισσότερο γάλα. Ἀλλά ὄχι ὁποιαδήποτε μουσική. Τό ἐπαναλαμβάνω αὐτό».

Παιδικά παιχνίδια

Τό παιδί, καθώς μεγαλώνει, θέλει παιχνίδια… Κάποιες φορές ποῦ μέ καλοῦν νά κάνω ἁγιασμό σέ σπίτι, πηγαίνω καί προσπαθῶ νά μιμοῦμαι τούς παπάδες τούς πρωτινούς του χωριοῦ μου, ποῦ ἔρραιναν ἁγιασμό σέ ὅλα τά δωμάτια τοῦ σπιτιοῦ. Ὅταν λοιπόν φτάνει ἡ ὥρα ποῦ θά μπῶ μέσα στά παιδικά δωμάτια ἤ τά δωμάτια παιχνιδιοῦ, τί βλέπω ἐκεῖ! Συνήθως καμμιά πενηνταριά παιχνίδια, κάμποσα «μίκι μάους», κόμικς, κάμποσες κοῦκλες μέ ἀποκρουστικές φιγοῦρες, κάτι σάν δαιμονικά ὄντα… Σπάνια νά βρεῖς καμιά εἰκόνα σέ παιδικό δωμάτιο. Πολύ σπάνιο. Καί μετά λέμε, γιατί τά παιδιά μᾶς ἔχουν φοβίες, ἔχουν ἀνασφάλειες! Μά, τί τούς δώσαμε; Τόν Μίκι Μάους καί τά στρουμφάκια; Καί αὐτά ἦταν τῆς ἐποχῆς μας. Φανταστεῖτε σήμερα τί γίνεται! Λοιπόν, ἀκοῦστε τί μᾶς συμβουλεύει σχετικά ὁ ἅγιος Πορφύριος: «Τά παιχνίδια δέν τά ἔχουμε ὅλα ἀραδιασμένα πλούσια. Τά ‘χῶ στό πατάρι. Σήμερα βγάζω ἕνα γιά μιά βδομάδα. Μετά τό ἐξαφανίζω, βγάζω δεύτερο, τρίτο. Ποτέ ὅλα μαζί! Ἄν τό παιδί ἐπιμένει καί θέλει ἕνα συγκεκριμένο, νά τοῦ πεῖτε· ‘‘Δέν ἔχουμε λεφτά νά πάρουμε αὐτό ποῦ θέλεις, ἀκόμη καί ἄν ἔχουμε. Ἄν τό θέλεις πολύ, θά μαζέψουμε, θά κάμουμε οἰκονομία, θά στερηθοῦμε κάτι ἄλλο, τίς σοκολάτες γιά παράδειγμα, γιά νά μπορέσουμε νά σού τό πάρουμε». Δηλαδή, νά καταλαβαίνει καί τό παιδί ὅτι τά ἀγαθά «κόποις κτῶνται». Διαφορετικά, ἄν τοῦ ἀγοράζουμε ὅ,τι θέλει —ὅπως κάνουν σχεδόν ὅλοι οἱ γονεῖς σήμερα— στό τέλος τῆς ἡμέρας θά διαμορφώσουμε ἕνα ἄγριο καί ἀδίστακτο μανιώδη καταναλωτή, ποῦ τελικά θά πνίξει ἐμᾶς, μετά θά πνίξει τή γυναίκα του, καί ἡ γυναίκα τόν ἄντρα καί τά παιδιά του. Γί’ αὐτό καί ὑπάρχει αὐτή ἡ ἁλυσιδωτή διαφθορά τῶν ἀνθρώπων. Καί μετά ἀποροῦμε γιά τή σύγχρονη κοινωνία, πῶς κατάντησε σ’ αὐτό τό χάλι.

Θρησκευτική καταπίεση

Τώρα, μή νομίζουμε ὅτι ἐμεῖς, οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας, τά ἔχουμε λύσει ὅλα. Ὁ ἅγιος Πορφύριος μιλᾶ καί γιά τή θρησκευτική καταπίεση ποῦ ἀσυνείδητα πολλοί χριστιανοί ἀσκοῦν στά παιδιά τους. Αὐτό συμβαίνει, λέει, «Ἐπειδή οἱ ἴδιοι εἶναι καταπιεσμένοι καί ἀπό τή ζωή τούς ἀπουσιάζει ἡ μετάνοια, ἔστω καί ἄν εἶναι σέ ὅλες τίς θρησκευτικές τους ὑποχρεώσεις τυπικοί καί ἠθικοί. Διότι ὁ χριστιανός ποῦ εἰλικρινά μετανοεῖ, νοιώθει χαρά καί ὄχι καταπίεση. Καί δέν θέλει σέ κανέναν ἄλλον ἄνθρωπο νά ἐπιβάλει ὁποιαδήποτε δική του πεποίθηση, εἴτε κοσμική, εἴτε θρησκευτική». Καί συνεχίζει ὡραιότατα ὁ ἅγιος. «Δέν εἶναι ἀρκετό νά εἶναι οἱ γονεῖς εὐσεβεῖς. Πρέπει νά μήν καταπιέζουν τά παιδιά, γιά νά τά κάνουν καλά μέ τή βία. Εἶναι δυνατό νά διώξουμε τά παιδιά ἀπό τόν Χριστό, ὅταν ἀκολουθοῦμε τά τῆς θρησκείας μέ ἐγωισμό. Τά παιδιά δέν θέλουν καταπίεση. Μήν τά ἐξαναγκάζετε νά σᾶς ἀκολουθήσουν στήν ἐκκλησία. Μπορεῖτε νά πεῖτε, ὅποιος θέλει μπορεῖ νά ἔλθει τώρα μαζί μου ἤ ἀργότερα. Ἀφῆστε νά μιλήσει στίς ψυχές τούς ὁ Θεός».

Ἄρα, κατά τόν ἅγιο, ἡ αἰτία ποῦ τά παιδιά μερικῶν θρησκευομένων χριστιανῶν ὅταν μεγαλώσουν γίνονται ἀτίθασσα καί ἀφήνουν καί τήν Ἐκκλησία καί τρέχουν ἀλλοῦ νά ἱκανοποιηθοῦν, εἶναι συχνά αὐτή ἡ καταπίεση ποῦ τούς ἀσκοῦν οἱ τάχατες εὐσεβεῖς γονεῖς. Ποῦ δυστυχῶς εἶχαν τή φροντίδα νά κάνουν τά παιδιά τούς καλούς χριστιανούς, ἀλλά μ’ αὐτή τήν ἀγάπη τους, τήν ἀνθρώπινη, τήν ἀδιάκριτη, τά καταπίεσαν καί, τελικά, τί ἔγινε; Τό ἀντίθετο! Ἐνῶ ὅταν τά παιδιά ἀναπτύσσονται μέσα στήν ἐλευθερία, βλέποντας συγχρόνως τό καλό παράδειγμα τῶν μεγάλων, χαιρόμαστε νά τά βλέπουμε. Αὐτό εἶναι τό μυστικό. Νά εἶσαι καλός, νά εἶσαι ἅγιος, γιά νά ἐμπνέεις, νά ἀκτινοβολεῖς. Ἡ ζωή τῶν παιδιῶν ἐπηρεάζεται ἄμεσα ἀπό τήν ἀκτινοβολία τῶν γονέων. Ἐπιμένουν οἱ γονεῖς: «Ἄντε, νά ἐξομολογηθεῖς. Ἄντε, νά μεταλάβεις. Ἄντε, νά κάνεις ἐκεῖνο. Ἄντε, νά κάνεις τό ἄλλο». Καί στό τέλος τίποτα δέν γίνεται. Ἐνῶ, ἄν τό παιδί βλέπει ἐσένα ποῦ ζεῖς ἐνσυνείδητα τήν πίστη σου νά ἀκτινοβολεῖς, νά ἀκτινοβολεῖ ὁ Χριστός μέσα σου, τό ἁρπάζει καί τό κρατᾶ γιά πάντα. Ἐκεῖ βρίσκεται τό μυστικό. Καί ἄν γίνει αὐτό ὅταν τό παιδί εἶναι μικρό στήν ἡλικία, δέν θά χρειαστεῖ νά κοπιάσει πολύ ὅταν μεγαλώσει. Μήν προσπαθεῖτε λοιπόν μέ ἀνθρώπινους τρόπους νά διορθώσετε κακές καταστάσεις. Δέν ἔρχεται κανένα καλό ἀποτέλεσμα. Μόνο μέ τήν προσευχή καί τό προσωπικό σας παράδειγμα θά φέρετε ἀποτέλεσμα. Νά ἐπικαλεῖσθε τή Θεία Χάρη νά πάει μέσα στήν ψυχή τῶν παιδιῶν σας, γιά νά τά ἁγιάσει. Αὐτό θά πεῖ χριστιανός.

Ἔπαινος: Ὁ πρόξενος τοῦ ἐγωισμοῦ

Τελειώνοντας, θά ἤθελα νά ἀναφερθῶ σέ κάτι τό ὁποῖο εἶναι πάρα πολύ ἀνατρεπτικό τῶν δεδομένων τῆς σύγχρονης παιδαγωγικῆς, ὅπως τό προσεγγίζει αὐτός μέγας διδάσκαλος καί παιδαγωγός, ποῦ λέγεται ἅγιος Πορφύριος. Καί ἀναφέρομαι στό ζήτημα τοῦ ἐπαίνου. Πῶς χρησιμοποιῶ τόν ἔπαινο ὡς μέσον ἀγωγῆς τοῦ παιδιοῦ. Ἀκοῦστε, καλές μου δασκάλες καί καλοί μου δάσκαλοι τί μᾶς νουθετεῖ σχετικά, λέει ὁ ἅγιος:

«Στά παιδιά ὁ ἔπαινος κάνει κακό. Ὅποιος μᾶς ἐπαινεῖ, μᾶς πλανάει καί μᾶς χαλάει τούς δρόμους τῆς ζωῆς μας. Πόσο σοφά εἶναι τά λόγια του Θεοῦ! Ὁ ἔπαινος δέν προετοιμάζει τά παιδιά γιά καμμιά δυσκολία. Καί βγαίνουν ἀπροσάρμοστα καί τά χάνουν καί τελικά ἀποτυγχάνουν. Στό μικρό παιδάκι λένε ὅλο ἐπαινετικά λόγια. Μήν τό μαλώσουμε, μήν τοῦ ἐναντιωθοῦμε, μήν τό πιέσουμε τό παιδί. Μαθαίνει, ὅμως, καί ἔτσι δέν μπορεῖ νά ἀντιδράσει σωστά καί στήν πιό μικρή δυσκολία. Μόλις κάποιος τοῦ ἐναντιωθεῖ τσακίζεται, δέν ἔχει σθένος. Οἱ γονεῖς εὐθύνονται πρῶτοι γιά τήν ἀποτυχία τῶν παιδιῶν στή ζωή. Καί οἱ δάσκαλοι καί οἱ καθηγητές μετά. Τά ἐπαινοῦν διαρκῶς. Τούς λένε ἐγωιστικά λόγια. Δέν τά φέρνουν στό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Τά ἀποξενώνουν ἀπό τήν Ἐκκλησία. Τά παιδιά, μέ τούς συνεχεῖς ἐπαίνους, δέν οἰκοδομοῦνται. Γίνονται ἐγωιστές καί κενόδοξοι. Θά θέλουν σέ ὅλη τους τή ζωή νά τούς ἐπαινοῦν ὅλοι διαρκῶς. Ἔστω καί ἄν τούς λένε καί ψέματα. Τά παιδιά, ὅταν τά ἐπαινεῖς συνεχῶς καί χωρίς διάκριση, τά πειράζει ὁ ἀντίθετος, ὁ πειρασμός. Τούς ξεσηκώνει τό μυαλό ὁ ἐγωισμός καί, συνηθισμένα ἀπό μικρά στούς ἐπαίνους ἀπό γονεῖς καί δασκάλους, ἴσως προχωροῦν στά γράμματα. Ἀλλά, τί τό ὄφελος; Στή ζωή θά βγοῦν ἐγωιστές, καί ὄχι χριστιανοί. Οἱ ἐγωιστές δέν μποροῦν νά εἶναι ποτέ χριστιανοί. Ἡ θρησκεία μας δέν θέλει ἀπό μικρά νά μαθαίνουν ἀγωγή. Ἀντίθετα, θέλει τά παιδιά ἀπό μικρά νά μαθαίνουν τήν ἀλήθεια» (Ἀπό τό βιβλίο, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί Λόγοι, ἔκδ. Ι. Μ. Χρυσοπηγῆς, Χανιά Κρήτης, 2003).

Στή θέση τῆς ἀγωγῆς, ὁ ἅγιος βάζει τήν ἀλήθεια, τήν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ: «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν, καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς». Καί τονίζει: «Ὅταν ἐπαινεῖς ἕναν ἄνθρωπο, τόν κάνεις ἐγωιστή. Ὁ ἐγωιστής εἶναι μπερδεμένος, ὁδηγούμενος ὑπό τοῦ διαβόλου καί τοῦ κακοῦ πνεύματος. Πρέπει νά πεῖς τήν ἀλήθεια. Νά τή μάθει ὁ ἄνθρωπος. Ἀλλιῶς τόν ὑποστηρίζεις στήν ἀμορφωσιά του. Ὅταν πεῖς στόν ἄλλο τήν ἀλήθεια, αὐτός κατατοπίζεται. Προσέχει, ἀκούει καί τούς ἄλλους, καί ἐγκρατεύεται. Ἔτσι καί στό παιδί νά πεῖς τήν ἀλήθεια. Θά τό μαλλώσεις, γιά νά κατατοπιστεῖ ὅτι αὐτό ποῦ κάνει δέν εἶναι καλό. Ποτέ δέν πρέπει νά ἐπαινοῦμε τούς συνανθρώπους μας καί νά τούς κολακεύουμε. Ἀλλά νά τούς ὁδηγοῦμε στήν ταπείνωση καί στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καί οὔτε νά ἐπιζητοῦμε ἐμεῖς νά μᾶς ἀγαπᾶνε, λέγοντας ἐπαίνους στούς ἄλλους. Νά μαθαίνουμε νά ἀγαπᾶμε καί ὄχι νά ζητοῦμε νά μᾶς ἀγαπᾶνε! Νά ἀγαποῦμε ὅλους τους ἐν Χριστῷ ἀδελφούς ἀνιδιοτελῶς. Χωρίς νά περιμένουμε ἐπαίνους καί ἀγάπη ἀπ’ αὐτούς. Ἔτσι νά ὁδηγεῖτε καί τά παιδιά τοῦ σχολείου. Αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. Ἀλλιῶς, γίνονται ἀπροσάρμοστα. Ὅταν λοιπόν ἐμεῖς μέ τούς ἐπαίνους δημιουργοῦμε στό παιδί αὐτό τό ὑπερεγώ, τοῦ φουσκώνουμε τόν ἐγωισμό, τοῦ κάνουμε μεγάλο κακό. Τό κάνουμε νά γίνεται πιό ἐπιρρεπές στά διαβολικά πράγματα. Αὐτό κατόρθωσε ὁ διάβολος νά κάνει. Ἔκανε τή γῆ λαβύρινθο. Γιά νά μήν μποροῦμε νά συνεννοηθοῦμε μεταξύ μας. Τί εἶναι αὐτό ποῦ πάθαμε καί δέν τό καταλάβαμε! Βλέπετε πῶς πλανηθήκαμε; Καταντήσαμε τή γῆ μας καί τήν ἐποχή μᾶς σωστό ψυχιατρεῖο. Καί δέν καταλαβαίνουμε τί μᾶς φταίει». Καί συνεχίζει καί λέει τά ἑξῆς φοβερά:

«Τό συμπέρασμα ποῦ βγαίνει εἶναι ὅτι πρέπει νά μάθομε στά παιδιά νά ζοῦν ταπεινά καί ἁπλά καί νά μήν ζητοῦν τόν ἔπαινο καί τό ‘μπράβο’. Νά τά μάθομε ὅτι ὑπάρχει ἡ ταπείνωση, ποῦ εἶναι ἡ ὑγεία τῆς ζωῆς. Ἡ νοοτροπία τῆς σημερινῆς κοινωνίας κάνει κακό στά παιδιά. Ἔχει ἄλλη ψυχολογία, ἄλλη παιδαγωγική, ποῦ ἀπευθύνονται σέ παιδιά ἄθεων. Ἡ νοοτροπία αὐτή ὁδηγεῖ στήν ἀσυδοσία. Καί βλέπετε τ’ ἀποτελέσματα στά παιδιά καί στούς νέους. Φωνάζουν σήμερα οἱ νέοι. Λένε: ‘‘Πρέπει νά μᾶς καταλάβετε!’’ Δέν πρέπει, ὅμως, νά πᾶμε ἐμεῖς σ’ αὐτούς. Ἀντίθετα, θά προσευχόμαστε γι’ αὐτούς, θά λέμε τό σωστό, θά τό ζοῦμε, θά τό κηρύττομε, ἀλλά δέν θά προσαρμοσθοῦμε μέ τό πνεῦμα τους. Νά μή χαλάσομε τό μεγαλεῖο της πίστεώς μας. Δέν γίνεται, γιά νά τούς βοηθήσομε, ν’ ἀποκτήσομε τή δική τους νοοτροπία. Πρέπει νά εἴμαστε αὐτοί ποῦ εἴμαστε καί νά κηρύττομε τήν ἀλήθεια, τό φῶς». Νά καί πάλι ἡ συνέχεια τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, «Τό Φῶς εἶναι ἡ γνώση καί ὄχι ἡ γνώση φῶς»!

Ἐν κατακλείδι, ὁ ἅγιος Πορφύριος, μέ τίς παιδαγωγικές αὐτές πνευματικές του νουθεσίες πρός τούς πιστούς, στήν οὐσία παρεμβαίνει στή σύγχρονη διαστρεμμένη παιδαγωγική, γιατί μ’ αὐτή διαστρεβλώνεται ἡ ἀλήθεια τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν πειρασμό καί, ὅ,τι διαστρεβλώνεται, εἶναι δαιμονικό. Παρεμβαίνει, γιά νά μᾶς ἀφυπνίσει ἀπό τόν κοσμικό λήθαργο καί τήν περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα τῆς ἐκκοσμίκευσης, ποῦ μαλθακώνει τούς χριστιανούς, τούς ἀποπλανᾶ, ἀπομακρύνοντάς τους ἀπό τήν ἁγιοπνευματική καί ἀποστολική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀπό τή μετάνοια, τήν προσευχή καί τήν πίστη στήν αἰώνια ζωή. Ἀπό ὅσα δηλαδή εἶναι προϋπόθεση γιά νά ἔχουν οἱ Ὀρθόδοξοι χριστιανοί κάθε ἐποχῆς ὑψηλό φρόνημα ἀγωνιστικότητας καί μαχητικότητας, οὕτως ὥστε νά μήν παρασύρονται ἀπό τίς μεθοδεύσεις τοῦ διαβόλου καί τά ψεύτικά του λόγια. Ἄν κάτι ὑπολειπόμεθα ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι χριστιανοί, εἶναι τό ἀγωνιστικό φρόνημα καί πῶς νά παραμείνουμε πιστοί στά διδάγματα τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, γιατί αὐτά μας ὁδηγοῦν στό νά κατανοήσουμε τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου καί νά προσπαθήσουμε νά τίς ἐφαρμόσουμε στή ζωή μας.

Ὁ ἅγιος Πορφύριος, ζώντας ἐμπειρικά τήν ἀληθινή γνώση καί τή φώτιση τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, δέν ἐκφράζει μέ τά λεγόμενά του κάτι καινούργιο, ἀλλά ἐκφράζει τή διαχρονική Ὀρθόδοξη παράδοση γύρω ἀπό τήν ἱερότητα τοῦ Γάμου, τή σχέση ἀνδρός καί γυναικός καί τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν.

Μέ Ὀρθόδοξο λόγο ἀληθείας ὁ ἅγιος μιλᾶ γιά τό ποιά πρέπει νά εἶναι ἡ ὑγιής ἀπό τό ζεῦγος ἀντιμετώπιση τοῦ ἔρωτα, τῆς σεξουαλικότητας καί τῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν μέσα στόν εὐλογημένο Γάμο, γιατί αὐτή τήν εὐλογημένη ἀπό τήν Ἐκκλησία ἕνωση ἀνδρός καί γυναικός, τήν προσβάλλουν σήμερα, ὅσο ποτέ ἄλλοτε, οἱ δαιμονικές δυνάμεις καί ἡ λεγόμενη μεταπατερική θεολογία, μᾶλλον ἀγαπολογία, καί τή διαστρέφουν, μέ ἀποτέλεσμα τήν αὔξηση τῶν διαζυγίων καί τήν αὔξηση τῶν προβληματικῶν παιδιῶν.

Τελειώνω μέ μία εὐχή – προσευχή ποῦ ὅλοι οἱ ἅγιοι ποῦ γνώρισα ἀγαποῦσαν καί ἀποδίδει τό νόημα ὅλης της ὁμιλίας:

Χριστέ, τό φῶς τό ἀληθινόν,

τό φωτίζον καί ἁγιάζον πάντα ἄνθρωπον

ἐρχόμενον εἰς τόν κόσμον,

σημειωθήτω ἐφ’ ἠμᾶς τό φῶς τοῦ προσώπου σου,

ἴνα ἐν αὐτῶ ὀψώμεθα φῶς τό ἀπρόσιτον·

καί κατεύθυνον τά διαβήματα ἠμῶν,

πρός ἐργασίαν τῶν ἐντολῶν σου·

πρεσβείαις τῆς παναχράντου σου Μητρός,

καί πάντων σου τῶν ἁγίων. Ἀμήν.»

Πηγή μας:

https://www.pentapostagma.gr/2019/04/%CE%BC%CE%B7%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CF%8C%CF%81%CF%86%CE%BF%CF%85-%CE%BA-%CE%BD%CE%B5%CF%8C%CF%86%CF%85%CF%84%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CF%81%CF%8C.html