Οι
Τρεις Ιεράρχες
Δύο
χιλιάδες χρόνια πριν ένας απλοϊκός μα φωτισμένος στη σκέψη και στην καρδιά
άνθρωπος, ο Απόστολος Ανδρέας, διακήρυξε με παρρησία: "Ευρήκαμεν τον
Μεσσίαν!" Αρκετά χρόνια αργότερα οι Τρεις Ιεράρχες, δηλαδή ο Μέγας
Βασίλειος, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, πλήρως
εναρμονιζόμενοι με την αποστολική παράδοση, διατράνωσαν την ίδια πίστη!
Κι
αν στην εποχή τους κάτι τέτοιο φάνταζε φυσικό, καθώς το περί Θεού ερώτημα
βρισκόταν στο κέντρο της ζωής των ανθρώπων, αναρωτιέται κανείς στην εποχή μας,
των πολλών ευκολιών, πόσο εύκολα θα μπορούσε κανείς να συναντήσει τον Χριστό;
Πόσο εύκολα θα αναγνώριζε την παρουσία Του στο περιθώριο της ανθρώπινης ζωής,
όπου Τον έχουμε τοποθετήσει; Πόσο εύκολα θα μπορούσε κανείς να ισορροπήσει πάνω
στα δικά Του βήματα; Βήματα που ενώ άφησαν το αποτύπωμά Τους πάνω στη γη,
βιαστικά φροντίσαμε να σβήσουμε, γιατί μας ενοχλούσαν τα ίχνη Τους και έτυπταν
τη συνείδησή μας. Έχει κάτι πικρό ο λόγος της αλήθειας!
Αν
κάποιος προσπαθούσε να δώσει μια απάντηση σε καθένα από αυτά τα ερωτήματα, θα
κατέληγε ίσως να συμφωνήσει με τον Άγιο Νικόλαο Βελιμίροβιτς, πως αργά βαδίζει
ο Χριστός πάνω στη γεμάτη από ανθρώπινο αίμα κι αμαρτία γη μας. Ωστόσο
βαδίζει... Κι αν πάλι ζητούσε να Του δείξουμε τον δρόμο για να έρθει σε εμάς,
ούτε τον δρόμο θα μπορούσαμε να Του δείξουμε, ούτε καν κατάλυμα να Του
προσφέρουμε πια. Θα νοιώθαμε μάλλον αμηχανία...
Σε
έναν κόσμο που επαίρεται για τα πρόσκαιρα κάλλη του, αρέσκεται στην εφήμερη
ηδονή των κάθε είδους υλικών απολαύσεων,
απολαμβάνει με εγωπάθεια τα επιστημονικά του επιτεύγματα... πού θα είχε θέση ο
Χριστός και η δική του αγάπη;
Την
αγάπη αυτή υπηρέτησαν με το λόγο τους, κυρίως όμως με το προσωπικό τους
παράδειγμα, οι Τρεις Ιεράρχες. Όχι ως μία αφηρημένη έννοια ή κοινωνική θεωρία,
αλλά ως βίωμα, ως τρόπο ζωής. Αξιομνημόνευτη η φιλανθρωπία του Μεγάλου
Βασιλείου, η παρρησία και η ρητορική δεινότητα του Χρυσοστόμου, το αγωνιστικό
φρόνημα και η μέχρι δακρύων ευαισθησία του Γρηγορίου του Θεολόγου.
Σε
μία κοινωνία που αγωνιά να σβήσει τα ίχνη της σχέσης της με τον Θεό, που
αποδομεί την ταυτότητα και την προσωπικότητά της, που θέτει στον εαυτό της για
πολλοστή φορά το ψεύτικο και μάλλον ξεπερασμένο δίλλημα επιλογής μεταξύ ύλης
και πνευματικότητας, θρησκείας κι επιστήμης... Σε αυτή την κοινωνία δεν
αναγνωρίζεται το προφανές: Ο Χριστός χάρισε την αγάπη Του σε όλους και με την αγάπη Του προσέλκυσε τους πάντες.
Έτσι
προσέλκυσε και τους Τρεις Ιεράρχες... Κι αυτοί σε ένα όμοιο κάλεσμα, όπως στον
καθέναν από εμάς, ανταποκρίθηκαν. Μήπως αυτοί ήταν υπεράνθρωποι; Μήπως αυτοί
δεν ήταν επιστήμονες, που θα μπορούσαν χάριν του επιστημονικού λόγου να
απορρίψουν τη θρησκεία;
Είναι
όμως η Ορθοδοξία θρησκεία; Ας είμαστε ειλικρινείς... Μια τέτοια θεώρηση θα την
αδικούσε πολύ! Η θρησκεία είναι αναζήτηση του Θεού από τον άνθρωπο, άρα κίνηση
από κάτω προς τα άνω. Αντίθετα η Ορθοδοξία είναι κίνηση από άνω προς τα κάτω,
επομένως Αποκάλυψη και φανέρωση Θεού. Επέμβαση στην ανθρώπινη ιστορία και
περισσότερο... Τρόπος ζωής... και
καλύτερα... Εμπειρία!
Μήπως
αυτή την εμπειρία της δικής τους ζωής δεν μετέφεραν στην ανθρώπινη κοινωνία κι
οι Τρεις Ιεράρχες; Πώς θα μπορούσε όλη η διδασκαλία τους να γίνει αποδεκτή,
αλλά κυρίως να επηρεάσει διαχρονικά τους ανθρώπους, αν δεν ήταν προϊόν
εμπειρίας της σχέσης τους με τον Θεό, αν δεν ήταν αληθινή;
Για
τον λόγο αυτό κατόρθωσαν να συνδέσουν τις αξίες του Ελληνικού πνεύματος και του
Χριστιανικού ιδεώδους. Για τον λόγο αυτό έδωσαν στην παιδεία το πραγματικό της
νόημα που είναι η μόρφωση του ανθρώπου. Όχι η ακαδημαϊκή μόρφωση αλλά η
μεταμόρφωση, η ανακαίνιση και ο αγιασμός του, μέσα από τον Θεάνθρωπο Χριστό. Για
τούτο και ο Μέγας Βασίλειος συνιστά την προσοχή στους δασκάλους να συνδυάζουν
τα λόγια με την αρετή.
Εξάλλου
οι έννοιες του μορφωμένου και καλού ανθρώπου χωρίς Χριστό δεν έχουν καμμία απολύτως
αξία και στερούνται περιεχομένου. Καταντούν νόθος ακαδημαϊσμός, στείρος
ηθικισμός και τίποτα περισσότερο. Κι όπως άγνοια του νόμου μιας ανθρώπινης
κοινωνίας δεν δικαιολογείται, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει με τα πνευματικά θέματα. Γιατί η
άγνοια είναι ο δολοφόνος της αλήθειας.
Ο
ίδιος ο Χριστός είχε πει: "Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει
ημάς". Αυτής της αλήθειας φορείς ήταν κι οι Τρεις Ιεράρχες κι αυτή την
αλήθεια έζησαν και μετέφεραν στους ανθρώπους μέχρι τις ημέρες μας. Κι αυτή η
αλήθεια ξεκινά από πολύ παλιά... Από την αρχή της ιστορίας... Από τον Αβραάμ
και τον Μωυσή, κι από εκεί στους Προφήτες και στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, μέσω
του Χριστού στους Αποστόλους, στους Πατέρες της Εκκλησίας, από τους πρώτους
Χριστιανικούς αιώνες μέχρι τις ημέρες μας, με τον Όσιο Πορφύριο και τον Άγιο
πλέον Γέροντα Παΐσιο τον Αγιορείτη, έως της συντελείας των αιώνων. Μία ανόθευτη
κι αδιάσπαστη συνέχεια!
Ποια
λοιπόν δεσμά μπορούν να κρατήσουν όποιον κατέχει αυτή την αλήθεια; Ποια
ανθρώπινα φράγματα είναι σε θέση να εμποδίσουν τον ερχομό του Χριστού και πάλι
στην ανθρώπινη ιστορία; Τι μπορεί να σταθεί εμπόδιο στο διάβα Του και στην εκ
νέου συνάντησή Του με τον άνθρωπο, εξαιτίας της άπειρης αγάπης Του; Απολύτως
τίποτα!
Οι
Τρεις Ιεράρχες τότε, και το πλήρωμα της Εκκλησίας μας σήμερα, κάνουν το ίδιο
ακριβώς κάλεσμα όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στην Αποκάλυψη: "Έρχου
Κύριε!" Και λαμβάνουν την ίδια ακριβώς απάντηση με αυτόν: "Έρχομαι
ταχύ!"
Ο Χριστός ήρθε
για να νικήσει και θα νικήσει!
Παρασκευάς Ι. Λαλιώτης
30 Ιανουαρίου 2015
